Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal Fobi Nedir ?
Sosyal hayatın getirdiklerinden rahatsız olma, sosyal olaylardan kaçma, sosyal ilişkiler kuramama gibi bir takım psikolojik rahatsızlıkların oluştuğu durumlarda hastalara Sosyal Fobi tanısı konulur. Diğer bir ismi Sosyal Anksiyete bozukluğu olarak bilinir.
Sosyal fobi hastalığı kişilerin sosyal hayata alışamaması, çevrelerinde meydana gelen ve içerisinde insan barındıran bir takım sosyal durumlarda kendisini huzursuz, rahatsız hissetmesi gibi şeylere sebep olur. Örneğin etrafında gerçekleşen; düğün, cenaze törenleri, toplu yemekler gibi aktivitelerde sosyal fobisi olan bireyler kendilerini bu mekânlara ve topluluklara adapte edemezler. Aşağıdaki aktivite ya da durumlarda rahatsızlık hisseden bireylerin sosyal anksiyete bozukluğu hastası olduğu düşünülebilir;
- Düğün, cenaze töreni,
- Toplum önünde konuşma yapma,
- Kadın / Erkek ilişkilerinde cesaret bulamama,
- Eğlence ya da parti gibi aktivitelere katılamama; zevk alamama,
- Halka açık alanlarda tuvalet ya da benzeri ihtiyaçlarını giderememe,
- Yeni arkadaşlıklar edinememe, tanışma ya da ilk konuşmayı gerçekleştirememe gibi bir takım sosyal durumlarda, sosyal fobisi olan kişiler sürekli eksik kalırlar.
Genel anlamda bakıldığında Sosyal Fobi insanlara özgüven eksikliğini andırıyor lakin durum bunun ötesinde olabilir. Yapılan araştırmalar sonucunda sosyal fobisi olan bireylerin %65’inde özgüven eksikliği saptanmamıştır. Yani Sosyal Fobi rahatsızlığı özgüven eksikliği sonucu meydana gelmeyebilir.
Sosyal Fobi Nedenleri Nelerdir ?
Sosyal Fobisi bulunan bireyler toplum içerisinde rahat hareket edemez, sürekli ve artan bir utangaçlığa maruz kalırlar. Bu utangaçlık süre geçtikçe artar ve kişi panik yapmaya meyilli olur. Örneğin: Toplum içerisinde karışan bir sosyal fobili bu durumdan rahatsız olduğu için yüzü kızarır ve konuşurken ses titremesi sorunu yaşar.
Bu sırada birey kendisinde meydana gelen bu sorunu başkalarının görüp fark edeceğini düşünerek panik yapar. Böyle bir durumla karşı karşıya kalan sosyal anksiyete bozukluğu hastası genelde ortamı terk eder ve tekrar aynı şeyi yapmaktan kaçınır. Sonucunda sosyal hayattan kendisini soyutlayarak, asosyal bir yaşantı içerisinde kalmaya mahkûm olur.
Sosyal Fobi neden olur ?
Genetik Durumlar : Sosyal anksiyete hastalığında genetik faktörlerin duruma etkisi oldukça fazladır. Kalıtsal özellikler ile birlikte kişiden kişiye geçen psikolojik bir sorundur. Günümüzde sosyal anksiyete bozukluğu yaşayan kişilerin birçoğu genetik sebepler yüzünden bu hastalığa maruz kalmıştır.
Sosyal Çevre ve Yaşam Alanı : Çocuk yaştan itibaren başlayan ve yaş ile birlikte ilerleyen bir hastalık olan sosyal fobi çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Yaşam alanı ve sosyal çevresinde sürekli ve sık sık negatif olaylara maruz kalan kişilerin sosyal anksiyete rahatsızlığına yakalanma ihtimali çok yüksektir. Özellikle aile içerisindeki ya da arkadaş çevresindeki negatif travmalar sonucu kişilerin sosyal hayata bakış açıları değişir ve kendilerini toplumdan uzaklaştırırlar.
Kişisel Bilgi ve Beceri Eksikliği : Kişisel bilgi ve beceri eksikliği denildiğinde akla gelen ilk şey kişinin toplum içerisinde yetersiz bilgiye sahip olmasıdır. Böyle bir durumda girdiği ortamda gerçekleşen sohbete dâhil olamayan bireyler kendilerindeki eksikliği görür ve sonucunda rahatsızlık hisseder. Bunun sonucunda kişilere iki farklı seçenek gelir. Bunlardan ilki; çalışarak kendi eksikliğini gidermek, ikincisi ise sosyal fobiye kapılıp tekrar aynı sohbetin geçtiği ortamda bulunmamak olacaktır. Yani kişiler kendilerindeki bu eksikliği kapatmaya çalışmaz ise sosyal fobi rahatsızlığına mahkûm kalır.
Diğer Durumlar : Yukarıda yazılı olan maddeler sosyal fobinin en büyük nedenleri arasında yer alır ancak kişilerde sosyal fobiyi tetikleyen başka sebeplerde mevcut. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Geçmişte yaşanılan psikolojik travmalar,
- Sürekli olumsuz düşünmeye meyilli olma,
- Panik atak,
- Kendisine ya da çevresine olan güven eksikliği,
- Duygu ve düşüncelerini ifade etme özgürlüğü (Ebeveynler çocuklarını pasif bir şekilde yetiştirdiğinde meydana gelir),
- Kendi ihtiyaçlarını giderememe sonucu oluşan “ihtiyaçlık” psikolojisi gibi sebeplerde sosyal fobi nedenleri arasında görülür.
Sosyal Fobi Belirtileri Nelerdir ?
Sosyal fobi hastalığının belirtileri genel anlamda sosyal hayatta meydana gelen aktivite ya da eylemlerin tümünü kapsar. Bireylerin sosyal fobili olup olmadığını anlaması için mutlaka uzman hekimler ile iletişime geçmesi ve muayene olması gerekli ancak yardımcı olması açısından sosyal fobi belirtilerini aşağıda bir liste halinde hazırladım. Listeye göre kişiler kendilerini analiz ederek bir sonuca ulaşabilirler.
- Kalabalıkta telefon konuşması yapamama,
- Toplum içerisinde yemek yiyememe, o an yaşanan panik ve stresten dolayı karın doyuramama,
- Arkadaşlar ile gerçekleştirilen toplu görüşmelerde sohbetlere katılamama, uzak dinleyici olma,
- Parti ya da eğlence ortamlarına gidememe, bu tür durumlardan sürekli kaçmaya çalışma,
- Henüz yakından tanımadığı bir kişi ile gerek telefon gerek yüz yüze sohbet gerçekleştirememe,
- Halka açık alandaki tuvaletleri kullanamama,
- Toplum içerisinde ilgi odağı olduğunda ya da kendisine bir sorun yöneltildiğinde aşırı panik ve beklenmedik hareketler ile karşı karşıya kalma,
- Kendisine yapılan ısrarlı davranışları geri çevirememe, istemeyerek olsa bile kendisine yöneltilen bir eylemi zoraki gerçekleştirme (Karşısındaki insanı reddedememe),
- Cinsel ya da gönül ilişkilerinde karşı cins ile iletişim kuramama,
- Kendi duygu ve düşüncelerini ifade edememe,
Gibi durumlar ile sürekli ve sık sık karşı karşıya kalan kişilerde sosyal fobi rahatsızlığının olma ihtimali oldukça yüksektir. Sosyal fobi belirtileri genel anlamda toplumsal olaylardan kaçmak, iletişim haline geçememek, yeni insanlar ile tanışamamak olarak belirtilebilir.
Sosyal Fobi Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Sosyal Fobi her ne kadar psikolojik bir rahatsızlık olsa da, tıbbi yöntemler ile tedavi edilmesi mümkündür. SF (Sosyal Fobi) tedavisi için tıbbi ve psikolojik yöntemler kullanılır. Genellikle konuşmaya dayalı gerçekleştirilen ve kişilerin kendilerindeki SF rahatsızlığını fark etmesi için yapılan bu tür uygulamalarda başarılı sonuç oranı oldukça yüksektir. SF Tedavi edilerek iyileştirilebilir ancak tedavi sırasında bireylerin gerçekçi ve yüksek beklentiler içerisinde olmaması gerekir.
Sosyal fobi tedavisi yaklaşık olarak 10-13 ay sürer. Yani 1 yıl gibi bir süre içerisinde gerek ilaç, gerek psikoterapi tedavisi yaptıran kişiler sosyal anksiyete bozukluğundan kurtulabilirler. SF tedavisinde en çok tercih edilen yöntemlerden birisi; Bilişsel ve Davranışçı terapilerdir. Bu tedavi yönteminde kişinin hangi olaya ne tür tepki verdiği ve kişide meydana gelen kaygı sorunları ele alınır. Örnek olaylar üzerinde kişi ile iletişime geçilerek verilen tepkilerin neden doğru ya da yanlış olduğu anlatılır. Bu sayede kişi kendisinde meydana gelen kaygı bozukluğunu fark eder ve tedaviye olumlu yanıt vererek SF rahatsızlığını yenmeye çalışır.
Sosyal Fobi Hangi Bölüm Bakar ?
Sosyal Fobi bir diğer adı Sosyal Anksiyete Bozukluğu olan hastalık temelinde psikolojiye dayalıdır. Gerek ilaç gerekse psikoterapi yöntemleri ile gerçekleştirilen tedaviler sonucu bireyler SF hastalığından kurtulabilir. Erken tanı ve teşhis çok önemlidir. Kendisinde SF olduğunu düşünen bireylerin Psikiyatri Bölümüne gitmesi gerekir. Sosyal Fobi hastalığına Psikiyatri Bölümü ve Psikoloji Bölümü bakar.
Uzman psikiyatristler SF hastalığı için kişiye en uygun tedavi yöntemini belirler ve yaklaşık 10-13 ay boyunca uygular. Tedavinin başarılı olması ve bireyin SF hastalığından kurtulması için inanmak ve sabretmek oldukça önemlidir. Hastalığın temelinde yatan psikolojik sorunları yenmek kişinin elindedir.
