Orta Kulak iltihabı Tedavisi

Daha çok çocuklarda görülen bu iltihabi rahatsızlığı daha iyi kavrayabilmemiz için orta kulağın fonksiyonlarını ve nelerden oluştuğunu iyi bilmemiz gerekir. Orta kulak ; kulak zarı ile oval pencere arasında kalan bir kısımdır. Çekiç, örs, üzengi isimlerinde 3 kemik bulundurur. Bu kemikler kulak zarına gelen sesleri 25 kat kuvvetlendirip oval pencereye iletmekle görevlidir. Orta kulakta, dış ortam ile kulağın basıncını dengeleyerek kulak zarının yırtılmasını engelleyen östaki borusu denilen bir kısım daha vardır. Östaki borusu orta kulak ile geniz arasındaki hava alan bir boşluktur.

Orta kulak iltihabı; genellikle geniz, burun, sinüs ve bademcikleri etkileyen enfeksiyonlar sonucunda oluşmaktadır. (Üst solunum yolu enfeksiyonu)

Nezle, grip, sinüzit gibi burnu tıkayan rahatsızlıkların uzun sürmesi, östaki borusundaki basıncın içeriye sıkışmasına ve mikroplu akıntıların da östaki borusuna dolmasına sebep olur. Östaki borusunda biriken bu sıvılar bir süre sonra orta kulakta iltihap oluşturur ve ateşli hastalık görülür.

Burun bir sebepten dolayı tıkalıyken havuza girmek ya da uçağa binmek de östaki borusunda fazla basınç oluşturur. Bu durum kulakta şiddetli ağrı yaparak kulak zarının zarar görmesine sebep olabilir.

Özellikle okul öncesi çağlardaki bazı çocuklarda geniz bademciği oldukça büyüktür. Bu bademcikler bağışıklığa destek veren lenf uzantılı yapılardır. Genellikle ileri çağlarda küçülüp kaybolurlar.  Geniz bademcikleri aşırı büyük olduğunda burun yolunu tıkayarak burundan nefes alabilmeyi engellemektedir. Kulakta üretilen steril salgının dışarı atılması da genizdeki bu tıkanıklıktan dolayı engellenmiş olur. Dışarıya atılamayan kulak sıvısı östaki borusunda birikim yapar. Mikroplu bir sıvı olmadığından dolayı ateş, ağrı ya da kulak zarında kızarıklık oluşturmamaktadır. Bu duruma “seröz otit” adı verilir.

Östaki borusunun geniz tıkanıklığı nedeniyle havasız kaldığı durumlarda oluşur. Bu sıvı iltihap belirtileri vermese bile müdahale edilmediği takdirde orta kulak kemiklerindeki işlevi bozarak işitmeyi azaltacaktır. Bu durumu aileler “çocuklarının arkadan seslenildiğinde duymadığı” “televizyonu çok yakından seyrettiği ya da herkes çok rahat duyarken sesini açtığı“ şeklinde ifade eder. Bu durum okul çağında derslerde başarısızlığa, hırçınlaşmaya sebep olabilmektedir.

İşitme kaybının tek kulakta olduğu vakalarda bu durum kolayca ailenin gözünden kaçabilir. Bu nedenle aileler çocuklarını uyurken ya da uyanıkken iyi gözlemlemelidir. Burun tıkanıklığı olan çocuk burnundan nefes alamadığı için ağzı devamlı açık dolaşır. Uyurken de ağzı açıktır, hırıltılar çıkartır ve yastığa salya akıtır. Bu durumdaki çocukların seröz otit yönünden incelenmesinde fayda vardır.

Sık geçirilen enfeksiyonlar kulaktaki çekiç, örs ve üzengi kemiklerinin erimesine ve sesi iç kulak girişindeki oval pencereye kuvvetli iletememesine sebep olmaktadır. Özellikle orta kulak ve iç kulaktaki enfeksiyonlar kolay tedavi edilemediği için erken dönemde bunu fark etmek ve önlem alabilmek çok önemlidir. Bundan dolayı kulak ile ilgili şikâyetler dikkate alınarak hemen Kulak Burun Boğaz Doktoruna başvurulmalıdır.

Orta kulak iltihabı başlangıcında; kulak zarında basınçtan dolayı dışarıya doğru bombelik ve kızarıklık görülmektedir. Eğer zarda bu basınçtan dolayı bir delinme meydana gelmişse; sarı-yeşil renkte iltihabi sızıntı da görebilmek mümkündür. (Basınçtan dolayı gerçekleşen delinmeler genellikle uygunsuz ve kendi kendisine toparlanamayacak delinmelerdir.)  Bu bulgular dışında hastanın yaşadığı önemli bazı semptomlar şunlardır:

Bu rahatsızlığın zamanında tedavi edilmemesi; kulak zarının incelip gerginliğini kaybetmesine, havasızlığa dayanamayarak çökmesine, ağır orta kulak iltihabı ve ağır işitme bozukluklarının yaşanmasına neden olmaktadır. Şiddetli sonuçları olan bu önemli rahatsızlığı doktor teşhis etmek için muayene ederken; aynı zamanda kulaktaki basınç ve havasızlığın boyutlarını değerlendirebilmek adına “timpanogram” denilen testi uygulamaktadır.

Kulakta basınç, ağrı ve işitme kaybı gibi durumlarla karşılaşanlar bir Kulak Burun Boğaz Doktoruna görünmelidir. Tedavide ilk aşama solunum yollarını açarak östaki borusunu normal fonksiyonlarına geri döndürmektir. Yeni başlayan akut iltihaplarda tıbbi tedavi oldukça başarılı sonuçlar verir. Yaklaşık 10 gün süren antibiyotik ve dekonjestan tedavisi orta kulak iltihabının iyileşmesinde etkilidir. Antibiyotik tedavisi son zamanlarda tıp dünyasının tartışmalı konusudur; ancak orta kulak bölgesi beyne çok yakın bir bölüm olduğundan, menenjit riskinin önüne geçme adına doktor antibiyotik tedavisini uygun görmektedir.

Dekonjestan tedavisinde burun tıkanıklığını giderici ve burun mukozasındaki şişlikleri azaltıcı ilaçlar kullanılmaktadır. (Mukoza: salgı üreten doku) Burundan ya da ağızdan verilen dekonjestanlar bulunmaktadır. Ayrıca bu süreçte çok ağrı olacağından kişiye uygun ağrı kesici ilaçlar da yazılmaktadır.

Orta kulak iltihabını teşhis eden doktorlar, tıbbi tedavi ile ateşin düşürülemediği ve östaki borusundaki biriken iltihabın azaltamadığı bazı durumlarda kulak zarına çizik atma anlamına da gelen “parasentez” işlemini gerekli görebilmektedir. Kulak doktoru tarafından çizikten akıtılan iltihap bir aspiratör yardımı ile emilir ve kulak zarındaki gerginlik giderilir. Bu esnada çocuğun ağrıları hafifleyip ateşi düşmektedir. (Aspiratör: Parçacıkları emmeye ve yok etmeye yarayan bir materyal) Bu işlem gerçekleştirildikten sonra, açılan çizikten ortalama 1 mm iç çapında olan havalandırma tüpü takılır. Bu tüp orta kulakta gereken havalanmayı temin ederek östaki tüpünün normal işlevine geri dönmesini sağlar. Bu tüpün ne kadar kalacağına doktor hastanın durumuna göre karar verir. Ortalama 6 ay tüpler yerinde kalır ve zamanı geldiğinde doktor bunu kolaylıkla çıkartır.

Seröz otit durumunda iltihap ve ateş görülmediğinden dolayı antibiyotik kullanılmamaktadır. Ağrı kesici ya da dekonjestan ilaçlar yeterli gelmektedir.

Çocuklardaki burnu tıkayacak kadar büyümüş geniz bademcikleri devamlı olarak orta kulak iltihabının yaşanmasına sebep olduğundan, doktorlar tekrarlayan enfeksiyonların önüne geçmek adına bu bademcikleri basit cerrahi müdahalelerle kesip alabilmektedir.

Orta kulak iltihabı tedavisinde takip çok önemlidir. İlaç ve uygulamaların tedaviye yanıt verip vermediği devamlı takip edilmeli ve önlem alınmalıdır. İltihapların ilerlemesi ve kulak zarının etkin şekilde zarar görmesi tedaviyi daha ciddi boyutlara taşıyacak, kulak zarı ve orta kulağa cerrahi müdahale gerekecektir.

İltihapların beyin zarına ilerlemesi durumları da vardır. (Menenjit) Beyin zarında oluşan iltihaplar çok uzun bir tedavi süreci gerektirdiği gibi, tedaviden sonra hasar bırakma ihtimali de oldukça yüksektir. Kişiler orta kulak iltihabı yaşadıkları zaman doktorun ilaç talimatlarına sonuna kadar uymalı ve tedavinin yanıt verip vermediğinden emin olmak adına belirli periyotlarda kontrole gitmelidir.