El ayak hastalığı nedir ?

El ayak ağız hastalığı, Picornaviridae bağırsak virüsü ailesinden Coxsackie virüsünün sebep olduğu bir hastalıktır. Özellikle el, ayak ve ağız bölgesini etkilediği için bu ismi almıştır. Halk arasında el ayak sendromu olarak da bilinen bu hastalık, genellikle 10 yaş altı çocuklarda görülür. Özellikle havuz mevsiminin başladığı yaz ve bahar aylarında el ayak ağız hastalığına daha sık rastlanır.

Yetişkinlerde el ağız ayak hastalığı bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ya da bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemlerde ve bu hastalığı hayatında bir defa bile geçirmemiş (bağışıklık kazanmamış) kişilerde görülebilmektedir.

İlk aşamada ortaya çıkan belirtiler, soğuk algınlığı ya da boğaz enfeksiyonları ile karıştırılabilir. Ancak hastalığın ikinci aşamasında ortaya çıkan avuç içi, parmak arası, ayak altı, kasık, genital bölge ve popo kısmındaki kırmızı döküntüler hastalığın teşhisini kolaylaştırır. Bu döküntüler ilerleyen günlerde su kabarcıklı kaşıntılara dönüşüp yaklaşık 10 gün sonra tamamen yok olur.

El ayak hastalığı bulaşıcı mı; sorusu çoğu ebeveynin aklına yer etmiştir. Evet. Virüs kaynaklı diğer hastalıklar gibi, el ayak ağız hastalığı da bulaşıcıdır. Bağışıklık sistemi güçsüz olan yetişkinlere bebek ve küçük çocuklardan bile bu hastalık bulaşabilir. Hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve bağışıklık sisteminin gücüne göre el ayak hastalığı kaç gün sürer sorusunun cevabı değişiklik gösterir. Ama genel olarak bu hastalığın etkilerinden kurtulmak için ilk belirtilerinden sonra 7 ila 10 gün geçmesi gerekir diyebiliriz.

Çocuklarını ya da kendilerini bu hastalıktan korumak isteyen ebeveynlerin bilmesi gerekenlerden bir tanesi de el ayak hastalığı nasıl bulaşır ya da el ayak hastalığı neden olur sorusunun cevabıdır ; El ayak ağız hastalığı, kalabalık ortamlarda ya da hastalık taşıyan bireylerin yakınında solunan hava kabarcıkları, dışkısı, tükürük, öksürük, hapşırık ile ortaya çıkan damlacıklarda bulunan hastalık virüsleri ile bulaşır. Bu virüsler solunum yolu ile sağlıklı kişilerin burun ve boğaz bölgesine yerleşir.

Genelde el ayak hastalığının kuluçka süresi 3 ila 7 gün arasında değişir. Bu süre kişinin o anki sağlığına ve bağışıklık sisteminin gücüne göre değişiklik gösterir. Kuluçka süresinden sonra ilk olarak ateş ile el ayak hastalığı komplikasyonları hafif şekilde başlar.

El ayak hastalığı bulaşma süresi kişiden kişiye değişiklik gösterir. Hastalar ile doğrudan ilgilenen kişilerin daha önceden bu virüslere karşı bağışıklığı yok ise, genel olarak döküntüden 1-2 gün önce ve döküntüden 6-7 gün sonrasına kadar bulaşabilir. Hastalığın bulaşma evresi ayak, ağız, elde çıkan küçük kabarcıklar ve döküntülerin tamamen yok olmasına kadar devam edebilir. Bu nedenle hastaların yakınında bulunan kişiler önlem olarak sık sık ellerini yıkayıp mümkün olduğunca hasta kişiler ile doğrudan temasa geçmemelidir.

Bebeklerde ateş sonrası döküntü, ilk olarak su çiçeğini akla getirse de ağız içindeki yaralar ve döküntülerin seyrindeki farklılıklar el ayak hastalığının teşhisini sağlar. Anne babalar yükselen ateşe karşı temkinli olmalı, belirli aralıklar ile bebeklerinin ateşini kontrol etmelidir. Henüz katı yiyecek yiyemeyen bebeklere bol miktarda sıvı verilmeli. Ağız içi ve damaklardaki yaraların acısını hafifletmek için soğuk sıvılar verilmeli, bebeğin beslenmesini kolaylaştırmak gerekir.

Evde tedavi sırasında yükselen ve uzun süre düşmeyen ateş durumunda bebeğin mutlaka doktora götürülmesi gerekir. Ebeveynler bu dönemde bebeklerinin ateşini düşürmek için aspirin kullanmamalıdır. Aspirin el ayak ağız hastalığı sırasında kullanıldığında reye sendromuna neden olabilir ve bu rahatsızlık ölümcül sonuçlar doğurabilir.

Çocuklarda el ayak ağız hastalığı yüksek ateş ve ağızda oluşan yaralar nedeni ile hastalık döneminde çocuklar iştahlı olsalar bile gerektiği gibi beslenemezler. İhtiyacı olan besinleri alamayan vücut, enerji sağlamak için depolanan vitamin ve mineralleri kullanır. Bu da hastanın zayıflamasına neden olur. Yüksek ateş nedeni ile artan terleme vücudun su kaybını da arttırır. Bu nedenle hastalık süresince çocuklara bol miktarda su ve sıvı verilmesi gerekir. Ağız içi yaralarının artmaması ve acısının yükselmemesi için baharatlı, tuzlu besinlerden uzak durulmalı, ağrıların hafiflemesi için süt gibi sıvılar ve yoğurt gibi serin besinler tüketilmelidir.

Yetişkinlerde el ayak ağız hastalığı, bebek ve çocuklara göre daha hafif geçer, genelde tekrarlamaz. Ancak bebek ve çocukların bağışıklıkları daha gelişme aşamasında olduğu için dikkat edilmezse hastalık yeniden tekrarlanabilir.

Çocuk ve bebeklerde el ayak ağız hastalığı tekrarlar mı buna, vücuda bulaşan virüs karar verir. İlk olarak hastalığa neden olan virüse karşı bağışıklık kazanan çocuklar, daha sonra aynı hastalığa neden olan farklı virüslere karşı tam bağışıklık kazanamadıkları için yeniden hastalanabilir. Ama bu durum çok nadir durumlarda gerçekleşir. Genelde hastalığı bir defa geçiren kişi tekrardan el ayak ağız hastalığı geçirmez.

El ayak hastalığı virüslere bağlı bir hastalık olduğu için kesin tedavisi yoktur. Bu nedenle el ayak hastalığı nasıl tedavi edilir konusunda tam bir tedavi yönteminden bahsedilemez. Her hangi bir antibiyotik ya da ilaç ile el ayak hastalığı tedavisi yapılamaz. Ancak hastalığın rahatsız edici etkilerinin hafifletilmesi için ilaç kullanılabilir.

Örneğin yüksek ateşi düşürmek için ateş düşürücü, ağrıların hafiflemesi için yaşa göre ağrı kesici ilaçlar alınabilir. Benzer şekilde ağız içi yaralarının ağrısını almak için özel gargaralardan destek alınabilir. Bu hastalığın en rahatsız edici taraflarından birisi, kırmızı kabarcıkların neden olduğu kaşıntılardır. Kaşıntıların hafifletilmesi için el ayak ağız hastalığı kaşıntı ilacı kullanılabilir. İlaçların mutlaka doktor kontrolünde ve belirlenen şekilde kullanılması gerektiğini lütfen unutmayın.

Hastalık semptomlarını hafifletmeye yönelik uygulanan el ayak ağız hastalığı tedavisi, hastalık süresini doğrudan etkiler. İyi bir bakım ile daha kısa sürede iyileşme sağlanan hastalık genel olarak 7 gün ila 10 gün arasında sürer. İyileşme evresinde kızarık kaşıntılı döküntüler renklerini kaybederek en sonunda yok olur.

El ayak hastalığında kaşıntılar, özellikle çocuklarda çok rahatsızlık vericidir. Gün içinde rahat hareket etmeyi önleyen vücut kaşıntısı, geceleri de rahat uyumayı engeller. Uzmanlar el ayak ağız hastalığı ile ortaya çıkan el ve ayak kaşıntısı nasıl giderilir, el ayak kaşıntısına ne iyi gelir sorularına cevap olarak kaşıntı giderici şurup, losyon ve kremleri öneriyor. Hastanın yaşı ve hastalığın şiddetine göre belirlenen bu ilaçlar, yine doktorun önerdiği şekilde kullanılmalıdır.

İlaç kullanılmayan durumlarda el ayak hastalığının kaşıntıları için ılık banyo yapılabilir. El ayak ağız hastalığı banyo sırasında lif kullanılmaması kullanılsa bile döküntülere bastırılmaması gerekir.