Cushing Sendromu Nedir ?
Cushing Sendromu Nedir ?
Cushing sendromu, kortizol hormonunun aşırı derecede yükselmesi sonucu vücutta ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Birçok sebepten ötürü meydana gelebilen bu sendromun en yaygın tetikleyicilerinden biri, kortikosteroid ilaçların aşırı derecede kullanılmasıdır. Hastalığın bir diğer ismi de hiperkortizolizmdir.
Kadınlarda erkeklerden daha çok görülür, en çok etkilenen yaş aralığı ise 25 ila 40 arasında değişiklik gösterir. Hastalık genelde ilaç yoluyla kortizol seviyesinin düşürülmesiyle tedavi edilir, ancak belirtilerin yok olması biraz vakit alabilir.
Fizyolojide gelişen aksaklıklar ya da anormallikler sonucu vücutta çok fazla kortizol hormonu üretilmesi de Cushing sendromuna yol açabilir. Fazladan üretilen hormonun vücudun diğer sistemlerine etki etmesi, sendromun nüksetmesine sebep olur.
Cushing Sendromu Neden Olur ?
Bedende uzun süre boyunca gereğinden fazla kortizol hormonu barındırılırsa, Cushing sendromu riski doğar. Böbreğin üstünde yer alan adrenalin bezlerinden salgılanan kortizol, diğer hastalıkların tedavisi için kullanılan stereoid veya prednizon içeren ilaçların yan etkisi sonucu aşırı derecede üretilebilir. Bu ilaçlar daha çok astım, deri veremi ve romatoid artrit gibi hastalıkların tedavisinde kullanılır. Çok güçlü antiinflamatuar (iltihabi reaksiyonları engelleyen) özelliklere sahip olan ilaçları uzun süre boyunca çok fazla almak, Cushing sendromu oluşmasına sebep olur.
Beyinde yer alan hipofiz bezindeki veya böbrek üstü bezlerdeki bir tümör de bedenin çok fazla kortizol üretmesine sebep olur; bunun neticesinde de Cushing sendromu oluşur. Cushing sendromu genellikle genetik olarak aileden çocuklara geçen bir rahatsızlık değildir. Ancak nadir de olsa bazı vakalarda genlerdeki bir sorun, hormon salgılayan bezlerin tümöre yakalanma riskini artırabilir.
Öte yandan organ nakli gerçekleştirilen hastalarda vücudun yeni organı reddetmesini engellemek için kişiye prednizon içeren ilaçlar verilir. Bu ilaçların yüksek dozda ve uzun süre alınması bu sendromu tetikleyebilir. Sendromun en büyük tetikçisi kortizol hormonu diye bu hormonu her zaman düşman olarak da görmemek gerekir; çünkü kortizol vücutta doğal olarak ve yeterli ölçüde üretildiği zaman, vücudun aşağıdaki fonksiyonlarının düzgün işlemesine yardımcı olur:
- Kan basıncını (Tansiyon) ve kardiyovasküler sistemi düzenler
- Bağışıklık sistemini güçlendirir
- Karbonhidrat, yağ ve proteinleri enerjiye dönüştürür
- İnsülinin etkilerini dengeler
- Strese karşı etkilidir
Kortizolun çok fazla üretilmesine ise aşağıdaki etkenler yol açabilir:
- Akut hastalıklar, ameliyat, yaralanma veya hamileliğin son evresine bağlı yüksek stres seviyesi
- Atletik antrenmanlar
- Yetersiz beslenme
- Depresyon, panik bozukluklar, duygusal durum bozukluğu
Cushing Sendromu Belirtileri Nelerdir ?
Her Cushing sendromu hastasının belirtileri kendine özgü olabilir, ancak sıklıkla görülen ortak belirtiler aşağıdaki gibidir.
- Yuvarlak, pembe bir surat (Aydede yüzü)
- Vücudun üst bölgesinde aşırı kilo alımı
- Boynun başladığı yerde çıkan, “Bufalo hörgücü” olarak da adlandırılan yağ bezesi
- Kol ve bacakların zayıflaması
- Akne oluşumu
- Çok yorgun hissetmek
- Omuz ve kalça bölgesindeki kasların zayıflaması
- Yüksek tansiyon ve şeker
- Depresyon ve anksiyete bozukluğu
- Osteoporoz
- Böbrek taşı
- Uyku problemleri
- Yüz ve vücudun geri kalan bölgelerinde ekstra tüylenme
- Adet düzensizliği
- Ereksiyon problemleri ve cinsel isteksizlik (cinsel işlev bozuklukları)
Derinin zayıflaması, açılan yaraların ve ufak kesilerin çok geç iyileşmesi ve kolayca buruşması gibi rahatsızlıklar da Cushing sendromu belirtileri arasında yer alır. Özellikle bel, uyluk, kol ve göğüs bölgesinde pembe renkli çizgiler görülebilir. Göğüs ve karın bölgesinde hızla kilo alımı gözlemlenirken, kollar ve ayaklar zayıf kalır.
Bu esnada kemikler de zayıflayabilir. Yük kaldırma veya esneme gibi hareketlerin yanı sıra sandalyeden kalkmak gibi basit hareketler dahi sırt ağrısına yol açabilir. Cushing sendromuna yakalanan çocuklar ise genellikle çok kilolu olur ve büyüme hızlarında düşüş gözlemlenir.
Cushing Sendromu Nasıl Teşhis Edilir ?
Sendromun teşhis ve tanı işlemleri esnasında doktor fiziksel muayeneden sonra hastaya şu soruları sorabilir:
- Belirtileri ilk ne zaman fark ettiniz?
- Rahatsızlığa iyi veya kötü gelen bir şeyler var mı?
- Duygusal hissediyor musunuz?
- Hangi ilaçları kullanıyorsunuz?
Bu soruların cevabı doğrultusunda doktor Cushing sendromundan şüphelenirse, aşağıdaki testlerin yapılmasını isteyebilir.
24 saatlik idrar testi: Oldukça yaygın olarak kullanılan bu test yönteminde 24 saat boyunca hastadan idrar örneği alınır ve içinde ne kadar kortizol bulunduğu ölçülür.
Deksametazon testi: Gece saat 11’de hastaya düşük dozlu stereoid hapı verilir ve sabah kan testi yapılarak vücudun ne kadar kortizol hormonu ürettiği test edilir.
Gece yarısı tükürük testi: Bu testle hastanın tükürüğündeki kortizol miktarı ölçülür. İsminden de anlaşılacağı üzere testler gece yarısı gerçekleştirilir.
Bu testlerin dışında hastanın şikayetleri doğrultusunda vücudun fazladan kortizol hormonu salgılamasına yol açan etkenleri bulabilmek için MR ve CT gibi tarama yöntemleri de kullanılabilir.
Cushing Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi için doktorun yapması gereken ilk iş, Cushing sendromuna yol açan aşırı kortizol hormonu salgılanmasına neyin yol açtığını bulmak olacaktır. Bu sorunun cevabı, tedavinin seyrini de önemli ölçüde etkiler.
Örneğin steroid içeren ilaçlar alan hastalarda çok fazla kortizol hormonu üretiliyor olabilir. Bunun için doktor ya ilaç alımını engeller, ya da çok daha düşük dozda alınmasını tavsiye edebilir. Kortizol üretiminin baskılanması için başka ilaçlar da reçete edilebilir.
Ancak Cushing sendromuna hipofiz veya böbrek üstü bezlerindeki bir tümör sebep oluyorsa, tümörün tam lokasyonunu belirlemek için farklı testlerin yapılması gerekebilir. Ameliyatla tümörün alınması en kalıcı sonucu verebilir. Eğer ameliyat gerekli görülmezse radyasyon, kemoterapi veya ilaçla baskılama yoluyla tümörün küçültülmesi sağlanır.
Tedavi edilmediği takdirde Cushing sendromu aşağıdaki rahatsızlıkları tetikleyebilir:
- Kemiklerin güçsüzleşmesi sonucu kemik kırılmaları
- Kas kaybı ve zayıflık
- Hipertansiyon
- Tip 2 diyabet
- Enfeksiyonlar
- Tümörün büyümesi
- Böbrek taşı oluşumu
Cushing Sendromu Nasıl Önlenir ?
Sağlıklı beslenmek Cushing sendromunu önlemek için başvurulabilecek en kolay yöntemler arasında yer alır. Üstelik sağlıklı bir diyet, bu sendroma yakalanan hastaların bazı belirtileri önlemelerine de imkân tanıyabilir. Kalsiyum ve vitamin D yönünden zengin gıdalar kemiklerin güçlenmesini sağlar. Ayrıca sodyum ve yağ içeren gıdaları kısıtlamak, sendroma yakalanmama noktasında işe yarayabilir.
Sevdiğiniz insanlarla ve faaliyetlerle daha fazla vakit geçirmek, yaşam enerjisini kaybetmemek de sendromu önlemeye katkı sağlayacaktır. Çünkü sendromun en büyük tetikleyicisi olan kortizol hormonunu vücudun fazladan salgılamaması için strese ve depresyona maruz kalmamak gerekir.
Cushing Sendromu için hangi bölüme başvurulmalıdır ?
Yukarıda yer alan belirtilerin biri veya birkaçını gözlemleyen, bunun sonucunda Cushing sendromundan şüphelenen hastalar İç Hastalıkları ve Endokrinoloji (Dahiliye) Bölümüne başvurmalıdır. Sonrasında tedavinin seyrine göre tümörün alınması gerekiyorsa iç hastalıkları uzmanı, hastayı Beyin Cerrahisi polikliniğine yönlendirebilir.
