Crohn hastalığı nasıl teşhis edilir ?

Sağlıklı Hayat 21 Kasım 2018

0 383 5 dakika okuma süresi

Crohn hastalığı nedir ?

İsmini 1983 yılında hayata veda eden ABD’li bilim adamı ve doktor Burrill Bernard Crohn’dan alan Crohn hastalığı, sindirim sisteminin herhangi bir bölümünde iltihaplanma şeklinde etkisi gösterir. Daha çok küçük bağırsak ve kolonlarda ortaya çıkabilen Crohn hastalığı, ülseratif kolit hastalığıyla benzer belirtilere sahip olduğu için bu iki hastalık birbiriyle sıklıkla karıştırılır.

Son 30 yılda ciddi ilerleme kaydedilmiş olsa da bilim adamları halen daha bu hastalığın nasıl başladığını, kimlerin risk altında olduğunu veya nasıl kontrol altına alınabileceğini çözebilmiş değil. Yani Crohn hastalığının kesin bir tedavisi henüz yok. Ancak uygulanacak bazı tedavi yöntemleriyle rahatsızlığın belirtilerini en aza indirerek yaşam kalitesini artırabilmek mümkün.

Daha önce de bahsettiğimiz üzere Crohn hastalığı genellikle küçük bağırsak ve kolonlarda etkisini gösterir, ancak ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir yerinde de ortaya çıkabilir. Hastalığın şiddeti zaman içinde değişebileceği gibi, belirtiler de çeşit çeşit olabilir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Özellikle bazı vakalarda insan hayatını tehdit eder boyuta geldiği de vakidir.

Crohn hastalığı neden olur ?

Bu sorunun cevabı ne yazık ki tam bir muamma. Hiç kimse Crohn hastalığının neden olduğuna dair kesin bir açıklama yapamıyor. Ancak aşağıda yer alan faktörler, hastalığın ortaya çıkmasında rol oynuyor olabilir.

Bağışıklık sisteminiz
Genetik faktörler
Çevre faktörü

Crohn hastalığına yakalananların yüzde 20’sinin anne babası, çocuğu veya kardeşi de aynı hastalıktan muzdariptir. Kişinin yaşı, sigara içip içmediği, hastalığın ne kadar süredir etkisini gösterdiği gibi çeşitli faktörler de Crohn hastalığının belirtilerine etki eder.

Bakteri, virüs, parazit ve mantarlardan kaynaklı bağırsak iltihabı Crohn hastası kişilerde gelişmeye daha müsaittir. Ayrıca Crohn hastalığını geçirmeye yönelik tedavi yöntemleri kişinin bağışıklık sistemini olumsuz etkileyip bu tür enfeksiyonları daha da kötü hale getirebilir ve iltihabi bağırsak hastalığına davetiye çıkarabilir.

Crohn hastalığının belirtileri nelerdir ?

Kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen Crohn hastalığı belirtileri genellikle aşama aşama gelişir. Zaman içerisinde bu belirtiler çok daha kötü bir hal alabilir. Ayrıca her ne kadar mümkün olsa da, tüm belirtilerin aniden ortaya çıkmasına nadiren rastlanılır.

Crohn hastalığının erken evre belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

İshal
Karın ağrısı
Dışkıda kanlanma
Yüksek ateş
Halsizlik
İştah ve kilo kaybı
Dışkılamaya rağmen bağırsakların dolu olduğu hissi
Sık sık dışkılamaya çıkmak

Fark edileceği üzere yukarıda listelenen belirtiler gıda zehirlenmesi, alerji veya mide bozulması gibi başka birçok rahatsızlığın belirtileriyle karıştırılabilir. Bu yüzden hastalığın teşhisi sürecinde doktora görünmekte fayda olacaktır.

Öte yandan Crohn hastalığı ilerledikçe vücutta ortaya çıkan belirtiler de şiddetlenecektir.

Anüs bölgesinde ağrı ve akıntıya yol açan perianal fistül rahatsızlığı
Ağızdan başlayıp anüse kadar uzanan sindirim sistemi boyunca ortaya çıkabilen ülserler
Eklemler ve deride iltihaplanma
Sürekli kötüleşen anemi yüzünden egzersiz yapamaz hale gelme, kısa aralıklarla nefes alma

Hastalığın daha da kötüleşmesinin önüne geçmek için mutlaka erken teşhis ve tedaviye başlanması gerekir.

Crohn hastalığı nasıl teşhis edilir ?

Bağırsakla alakalı birçok hastalıkta olduğu gibi Crohn hastalığında da tek bir test ile teşhis yöntemi söz konusu değildir. Bunun için doktorunuzun birçok farklı test gerçekleştirmesi ve belirtilerin muhtemel sebeplerini araştırması gerekecektir. Öyle ki Crohn hastalığını teşhis ederken doktorlar çoğunlukla eleme yöntemini kullanırlar.

Teşhis sürecinde genelde aşağıdaki testler gerçekleştirilir:

Kansızlık ve iltihaplanma gibi muhtemel sorunların teşhisi için kan testi
Büyük abdestte kanlanma olup olmadığının araştırılması için dışkı testi
Üst gastrointestinal sistemin daha iyi görüntülenebilmesi için endoskopi istenebilir
Büyük bağırsağın incelenmesi için kolonoskopi yapılabilir
CT ve MR taraması yöntemleriyle doku ve organların daha net görüntüsü alınabilir
Endoskopi veya kolonoskopi esnasında vücuttan örnek bir doku alınarak biyopsi gerçekleştirilebilir

Tüm bu testlerin bazıları veya tamamı gerçekleştirildikten sonra doktorunuz, şikayetlerinizin hangi hastalıktan kaynaklandığına karar verecektir. Crohn hastalığı teşhisi konulana kadar yukarıda sıralanan testlerin bir veya birkaç kez tekrarlanması da istenebilir.

Crohn hastalığı nasıl bulaşır ?

Hastalığa yakalanan veya çevresinde Crohn hastası bulunan kişilerin aklına “Crohn hastalığı bulaşıcı mıdır ?” şeklinde bir soru gelebiliyor. Oysa sanılanın aksine Crohn hastalığı bulaşıcı değildir. Crohn hastası bir kişiyle temas kurarak bu hastalığı kapamazsınız. Hastalığa neden olan faktörler halen daha bilinmiyor olsa da bilim adamları bazı genetik, bağışıklık veya dolaşım sistemiyle alakalı, çevresel, beslenmeye dayalı, mikrobiyel ve hatta psikososyal etkenlerin hastalığın ortaya çıkmasına yol açtığından şüphelenmektedirler.

Crohn hastalığı nasıl tedavi edilir ?

Her ne kadar Crohn hastalığı tedavisi henüz bulunmuş olmasa da, yaşam tarzında gerçekleştirilecek bazı değişikliklerle hastalığı kontrol altına alabilmek mümkün. En azından Crohn hastalığının belirtilerinin sıklığını ve şiddetini azaltmak, hastanın yaşam kalitesini daha da yükseltecektir.

İlaç tedavisi

Crohn hastalığı tedavisinde en az dört ayrı kategoride ilaç kullanılır. Antienflamatuar içerikli ilaçlarla başlanan tedavinin ilerleyen safhasında hastaya bedenin bağışıklık sistemini kullanarak hastalığa karşı mücadele eden biyolojik ilaçlar reçete edilebilir.

Beslenme tarzında değişiklik

Tüketilen gıdalar Crohn hastalığına yol açmaz, ancak hastalığın belirtilerinin şiddetlenmesine neden olabilir. Bu sebeple Crohn hastalığı teşhisi konan kişilerin mutlaka hastalık hakkında bilgi sahibi bir diyetisyenden randevu almaları önerilir. Diyetisyen eşliğinde yenilen besinlerin ve yemek yeme alışkanlığının Crohn hastalığı belirtilerine nasıl etki ettiği öğrenilir.

Başlangıçta hastadan “yemek günlüğü” tutması istenir. Hasta her gün yediği besinleri ve yemeğin ardından nasıl hissettiğini bu günlüğe not eder. Bu bilgiler doğrultusunda diyetisyen, hastaya uygun bir diyet listesi çıkarır.

Cerrahi müdahale

Yukarıda listelenen tedavi yöntemlerinden hiçbiri Crohn hastalığının belirtilerini hafifletmeyi başaramadıysa cerrahi müdahale seçeneği gündeme gelebilir. Ne yazık ki hastaların yüzde 70’i hayatlarının bir döneminde crohn hastalığı ameliyatı geçirmek zorunda kalabiliyorlar.

Gerçekleştirilecek operasyonda sindirim sisteminin hasar gören parçaları alınır, geri kalan sağlıklı bölümler ise yeniden birbirine bağlanır. Derin enfeksiyonları tedavi etmek ve doku yarasını iyileştirmek gibi farklı prosedürler de hastanın durumuna göre takip edilebilir.

Crohn hastaları ne yemeli ?

Tedavisi olmayan Crohn hastalığı beslenme ile kontrol altına alınabilecek bir rahatsızlıktır. Ancak bir hastaya iyi gelen diyet listesi, bir diğer hastada aynı etkiyi göstermeyebilir. Bunun sebebi hastalığın her insanda sindirim sisteminin farklı bölümlerinde etkili olmasıdır.

En ideal beslenme planını yapmak için belli başlı besinleri diyet listenize ekledikten veya çıkardıktan sonra belirtileri takip etmeniz gerekir. Yaşam tarzı ve beslenme programında yapılacak değişiklikler, Crohn hastalığı belirtilerinin sıklığını ve şiddetini azaltmanıza katkı sağlayabilir.

Eğer tarafınıza Crohn hastalığı teşhisi konulduysa, aşağıdaki beslenme tavsiyelerine kulak vermenizde fayda olacaktır.

Fiber alımını ayarlayın

Bazı hastaların yüksek fiber ve proteinli beslenme programına ihtiyacı olabilir. Ancak bazı Crohn hastalarında sebze ve meyve gibi yüksek fiber kaynağı gıdaların çokça tüketilmesi, bağışıklık sistemini zorlayabilir. Bu yüzden yapılması gereken diyetisyen eşliğinde ideal fiber alım oranını bulmak olmalıdır.

Yağ alımını sınırlayın

Crohn hastalığı bedenin yağı parçalama ve absorbe etme yeteneğini olumsuz etkileyebilir. Fazlalık olan yağ, küçük bağırsaktan kolonlarınıza geçerek ishale yol açabilir.

Süt ürünlerini azaltın

Laktoz intoleransı hastalığından muzdarip olmayabilirsiniz, ancak Crohn hastalığınız varsa bedeniniz süt ve süt ürünlerinden alınan proteini sindirme noktasında sorunlar yaşayabilir. Süt, peynir ve yoğurt gibi gıdaları tüketmek mide bozukluğuna, karın ağrısına ve ishale yol açabilir.

Bol bol su için

Crohn hastalığı insan vücudunun sindirim sistemi yoluyla suyu absorbe etme kabiliyetini olumsuz etkileyebilir, ki bu da dehidrasyon denilen aşırı su kaybına yol açar. Dehidrasyon riski rektal kanama veya ishal gibi şikayetler varsa daha da artacaktır.

Vitamin ve mineral takviyesi alınabilir

Günlük yiyeceklerden elde edilen faydalı besin maddelerini sindirme noktasında sorun yaşatabilen Crohn hastalığının tedavisinde ek takviyeler almayı tercih edebilirsiniz. Bunun için doktorunuzla konuşarak vitamin ve mineral takviyesi ihtiyacınızın olup olmadığını öğrenebilmeniz mümkündür.

Crohn hastalığı kanser midir ?

Hayır, kanser değildir. Ancak tedavi yolları aranmazsa ve hasta yaşam tarzında köklü değişikliklere gitmezse kolorektal kanser gelişebilir. Özellikle sigara ve alkol tüketmeye devam eden, sağlıksız beslenen kişilerde crohn hastalığı kansere neden olur mu, evet olur.