Çocuklarda Ateş Yükselmesi
Çocuklarda Ateş Düşürme Yöntemleri Nelerdir ?
Çocukları ateş yükselmesi yaşayan aileler oldukça endişeye kapılmakta ve o panikle birçoğu yanlış olan pek çok yöntem denemektedir. Çocukların hem o an hem de gelecekte yaşayacağı ciddi sağlık sorunlarının önüne geçilebilmesi açısından ateş yükselmesi anında yapılabilecekleri ebeveynlerin çok iyi öğrenmesi ve aklına o anlarda hemen getirebilmesi gerekmektedir. Ayrıca kesinlikle uzak durulacak davranışlar da bilinmelidir.
Tüm insanların normal vücut sıcaklığı 36,5-37 °C arasında değişmektedir. Ebeveynler çocuğun sıcaklığını normalden daha fazla hissettiğinde ateş ölçer yardımıyla bu 37 °C sınırını baz alarak vücut sıcaklığı hakkında değerlendirmesini yapmalıdır. Ateş ölçer (termometre) ile ağızdan ölçüm yapıldığında 37,5 °C, koltuk altından ölçüm yapıldığında 37,3 °C, makattan (rektal bölge) ya da kulaktan ölçüm yapıldığında 38 °C sınırının üzerinde olması “ateş yükselmesi” olarak değerlendirilebilir. “Aşırı yüksek ateş” olarak tanımlanan derece ise 41 °C ve üzeri derecelerdir ki bu dereceler ise tehlikelidir ve beyin hücrelerinde ciddi tahribatlar doğurabilir. Aşırı yüksek ateşe tıp dilinde “hipertermi” denilmektedir.
Çocuklarda Ateş Neden Yükselir?
Ateş yükselmesi, vücudun savunma mekanizmasının (yani bağışıklık sisteminin) bir sebepten devreye girmiş olması demektir. Mekanizma devreye girdiğinde vücuttaki bu hareketlilik vücut ısısını otomatik olarak yükseltmektedir. Aslında ateşin çıkması vücudun verdiği güzel ve hayati bir sinyaldir. Beynimizin vücut içi dengesinden sorumlu hipotalamus bölgesi bu sinyalleri aldığında vücut ısısını normal aralığa getirmek için hemen devreye girer.
Terletmek ve deriye yakın bölgelerdeki damarları genişletmek için salgılar gönderir. Böylelikle vücut ısısı bu şekilde düşürülür. Vücut ısısının 36,5 derecenin altına düşmemesi içinse o damarları tekrar daraltmak ve terlemeyi durdurmak için “titreme mekanizması” devreye girdirilir. Titreme durumu hem “timüs” denilen bağışıklık mekanizmasının uyarılmasını hem de fazlasıyla düşen vücut ısısının artmasını sağlamaktadır.
Bağışıklık sistemimiz hastalık yapan ajanlarla savaşmak için oluşturulmuştur; ancak bazı ciddi enfeksiyonlarda vücut, sıcaklığı dengeleyecek gücü ve kaliteli enerjiyi bulamamakta ve dışarıdan bazı takviyelere ihtiyaç duyabilmektedir. İşte tam da bu durumda vücuttan dışarıya yüksek ateş yansımaktadır ve kişiler bunu fark edip önlem almaktadır.
Bağışıklığın baskılandığı bazı hastalık türlerinde (Örneğin AIDS) bağışıklık devreye giremediğinden dolayı, vücuda bulaşabilecek en basit virüs ya da bakteri kişiyi ölüme sürükleyebilmektedir.
Ateş Yükselmesi Hangi Sorunlara İşaret Etmektedir ?
Ateş yükselmesi normal vücut aktivitelerinde de meydana gelebilmektedir. Örneğin çocuğun çok aşırı koşması, çok ağlaması, sıcak havada yürümesi, sıkı sıkı giydirilmesi gibi durumlarda vücut ısısı 38,5 dereceye kadar çıkabilmektedir. Bu anlarda ateş ölçer kullanılmamalıdır; çünkü yanıltır. Bu tipteki ateş yükselmeleri oda sıcaklığında yaklaşık 30 dakika boyunca istirahat edildiğinde normal aralığına geri dönmektedir. Böyle durumlar olmadığı halde çocukta ateş yükselmesi görülüyorsa ve etkin bir halsizlik ve değişik bulgular söz konusuysa akla “enfeksiyon” ihtimali gelmelidir ve bir çocuk doktoruna başvurulmalıdır.
Ateş yükselmesi durumundan hemen önce çocuğun başka hangi sıkıntıları yaşadığı da düşünülmeli ve doktora bütün bilgiler verilmelidir. Anlatılan detaylar, bu enfeksiyonun ne çeşit bir enfeksiyon olduğunu, ne ile alakalı olabileceğini doktorun kolaylıkla tespit etmesini ve hemen müdahale edebilmesini sağlayacaktır. Ayrıca enfeksiyon ateş yükselmesinde tek sebep değildir ya da her enfeksiyonda ateş yükselmesi görülmemektedir. Bu yüzden ebeveynler çocuklarının yüksek ateş öncesinde ne gibi şeyler yaşadığını iyi gözlemlemelidir. Ateş yükselmesi baş göstermeden önce genellikle çocuklarda şu tip semptom ve bulgular görülmektedir:
- Burun tıkanması ve Geniz akıntısı
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Kulakta çınlama ve ağrı
- Halsizlikle birlikte uyuklama
- Bulantı, iştahsızlık, kusma, ishal
- Karın ağrısı
- Balgamlı öksürük
- Nefes alış-verişlerinde hızlanma
- Deride döküntü
Bu şikâyetler genellikle virüs kaynaklı enfeksiyonlara işaret etmektedir. Doktor şikâyetleri dinledikten sonra gerekli fiziksel muayeneyi ve kan tahlillerini yaparak tanıyı netleştirecek ve uygun ilaçları yazacaktır.
Çocuklarda Ateş Düşürme Yöntemleri Nelerdir?
Ebeveynler öncelikle ateş yükselmesinin bir hastalık olmadığını, bir hastalık belirtisi olduğunu bilmeli ve altında yatan sorunları çözmeye yönelik adımlar atmalıdır. Asıl sorun çözülmedikçe ateşin düşmesi pek bir anlam ifade etmeyecektir. Ateş düşürme yöntemleri sadece çocuğun o an rahatlatılması için düşünülmelidir.
Ateşi düşürmek için ne yapacağımızdan daha önemlisi ne yapmayacağımızdır. Yüksek ateş anlarında çoğu defa çocukların başından aşağıya dolaptan çıkartılmış soğuk su dökülmektedir. Bu çok yanlış bir davranıştır. Ateş durumlarında hiçbir soğuk uygulama yapılmamalıdır. Çünkü beynimizin sıcaklık algılayıcı “termostat bölgesi” bu durumu yanlış algılayarak vücut ısısını daha da arttıracaktır. Asprin, limon sirke ya da alkol karışımlı uygulamalar da deriye yakın bölgelerdeki kan damarlarını aniden büzdüğü için vücut içindeki sıcaklığın dışarıya atılmasını engelleyebilmektedir. Bu tür geleneksel yanlış davranışlardan uzak durulmalıdır. Ateş düşürücü ilaçları kullanmak da aslında iyi değildir. Eğer çocukta metabolik bir rahatsızlık varsa ve tam da bu yüzden ateşe karşı direnç gösteremiyorsa, çocuğun ciddi anlamda konforu bozuluyorsa; bu durumda doktorun belirttiği ilaç, belirttiği dozda verilmelidir ve bunun üzerine çıkılmamalıdır.
Ateş düşürmek için bazı adımlar ve yöntemler şunlardır:
- Aşırı sıcak ortam hasta olunmadığı halde bile vücut ısısını yükseltmektedir. Bundan dolayı ortam ısısı dengelenmeli ve vücut ısısını hapseden kalın giysiler çocuğun üstünden çıkartılmalıdır.
- Ateş yükselmesine sebep olan ishal, kusma ve iştahsızlık vücudun su kaybetmesine sebep olmaktadır. Ateş de başlı başına su kaybettirici bir etkendir. Eksilen suyu yerine koymak, vücut fonksiyonlarının doğru şekilde çalışması için önemlidir. Su, ıhlamur, taze sıkılmış meyve suyu gibi tüm sıvı çeşitleri çocuğa yarar sağlayacaktır. Kekik ve biberiye gibi bitkiler de antioksidan özellikte olduğundan kaynatılıp ılık hale getirildikten sonra içirilebilmektedir.
- Doktorun verdiği ateş düşürücü ilaçların etkisini göstermesi yarım saat sürebileceğinden, ilaç alındıktan sonra o süreçte çocukların ferahlamasını sağlamak adına ılık duş aldırılabilir. Ilık duş deri gözeneklerinin genişlemesine, solunum yollarında bir tıkanıklık varsa onun açılmasına, toksinlerden arınmaya ve kasları gevşetmeye yardımcı olacaktır
- Çocuklar katı ve yağlı yiyeceklerden mümkün mertebe uzak tutulmalıdır. Vücut enfeksiyonlarla savaşmak için rahatlatılmalıdır. Sindirim sistemini aşırı ağır gıdalarla meşgul etmek doğru değildir. Bağışıklığı destekleyecek ve direnci arttıracak gıdalara yönelim olmalıdır. Çok acıkmadığı takdirde çocuğa yemek yedirilmemelidir.
- Diğer bir ateş düşürücü yöntem ise dondurma yemektir. Çocukların fazlasıyla hoşnut olacağı bir yöntem olmakla birlikte; içerdiği şeker ve minerallerle de bağışıklığa katkı sağlayacak ve serinliği ile de ateş düşürmeye yardımcı olacaktır. Dondurmanın nereden alındığına dikkat edilmelidir. Gerekirse anneler çocukları için evde özel olarak yoğurt ya da sütle dondurma yapmalıdır.
