Cilt Kanseri Nedir ?
Cilt Kanseri Nedir?
Cilt ya da deri; iç organları örten, koruyan, aynı zamanda da estetik görünmeyi sağlayan dokudur. Genetik kodlarımız bu cildin tipini ve rengini belirler. Bazı durumlarda bu deri hücrelerinde ve derinin rengini oluşturan pigment hücrelerinde kontrolsüz ve kötü huylu bir çoğalma görülür. Bu çoğalmalar ile birlikte deride garip şekilli renklenmeler ya da oluşumlar meydana gelir. Bu oluşumlar cilt kanseri olarak tanımlanır. Cilt kanserine deri kanseri de denilmektedir.
Cilt kanseri görünür yerlerde oluştuğu için erken dönemde doktora başvurup tedavi olmak ve tamamen iyileşmek diğer kanser çeşitlerine göre çok daha mümkündür. Genetik faktörlerin etkisi de vardır; ancak daha çok çevresel faktörler tetikleyici rol oynar. Özellikle bronzlaşma merakının arttığı son 40 yıllık süreçte cilt kanseri görülme oranı 2,5 kat artmıştır. Açık ten rengine sahip olmak ve ailede cilt kanseri görülmüş olması ise genetik risk faktörleridir. Çok yaygın görülen bir kanser türüdür. %1 oranında ölüm tehlikesi mevcuttur.
Cilt Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Cilt kanseri belirtileri kanserin bulunduğu bölgeye ve kanser hücresinin çeşidine göre farklı olabilir. Tümör hücresinin çeşidi, oluşan lezyonların şeklini belirler. Gözlenebilir olduğundan diğer kanser türlerine göre daha avantajlıdır; ancak vücuttaki değişimlerin dikkate alınması ve ihmal edilmemesi gerekir.
Cilt kanseri de diğer kanser türleri gibi başka dokulara yayılma özelliğinde olabilir. Yani lenf bezlerinde ve iç organlarda da yayılma yapabilir. Cilt kanseri vücudun tüm bölgesinde gelişebilir. (Saç derisi, el, kol, gövde, bacak, genital organ…) Cilt kanserinin bazı belirtileri şunlardır:
- Uzun süren inatçı kaşıntılar
- Geçmeyen kızarıklıklar, yaralar ve keratozik lezyonlar (Keratoz: Sert, kuru, sarımtırak ve kötü yüzeyli deri dokusu)
- Şekil değiştiren ya da sonradan oluşmaya başlayan nevüs (ben) dokuları (Ben üzerinde kanamaların, renk değişimlerinin ya da kaşıntıların oluşması)
- Güneş gören deri bölgelerinde oluşan kuru ve sert kızartılar
Cilt Kanseri Çeşitleri Nelerdir?
Cilt kanseri genel itibariyle iki çeşitten oluşmaktadır.
- Melanom dışı cilt kanserleri
- Melanom cilt kanserleri
Cildimiz “melanosit” isimli renk hücrelerinden oluşur. Bu hücrelerin kötü huylu ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına ise “melanom” adı verilir. Yani cilt kanseri türlerinin en tehlikesidir. %75 oranında ölüme götürür; ancak neyse ki tüm cilt kanseri vakalarının sadece %5’lik kısmını oluşturur. Genellikle nevüslerden (ben dokularından) meydana gelir. Erken tanı durumunda tedavide %100 başarı sağlayabilmek mümkündür. Geç kalındığı takdirde ise kanserin organlara yayılması söz konusudur.
Melanom dışı cilt kanserleri en sık görülen cilt kanseri çeşitleridir. Tüm cilt kanserlerinin %95’lik kısmını oluşturur. İki çeşidi vardır:
- Bazal hücreli karsinom
- Skuamöz hücreli karsinom
Bazal hücreli karsinom en sık görülen cilt kanseri çeşididir. Melanom dışı deri kanserlerinin yaklaşık %80’ini bazal hücreli karsinom; %20’sini ise skuamöz hücreli karsinom oluşturur. Bazal hücreli karsinom genellikle güneş kaynaklı olup; en çok güneş alan boyun ve baş bölgesinde yaygın olarak görülür. Skuamöz hücreli cilt kanserinin lenf bezlerine ve diğer organlara yayılma eğilimi daha fazladır. Bundan dolayı bazal hücreli karsinomdan çok daha tehlikelidir. Skuamöz hücreli cilt kanseri hem güneşle hem de pek çok travmatik etki ile alakalı gerçekleşebilir. (Radyasyon, tahribat, yanık, kimyasal maddeler, derin yaralar vs.) Cinsel yolla bulaşan HPV virüsü de başta genital bölgede olmak üzere ağızda ve vücudun diğer bölgelerinde siğil oluşturabilir. Bu siğiller de 10-15 yıl içerisinde skuamöz hücreli karsinoma dönüşebilir. Bu virüs en çok cinsel birleşme yoluyla bulaşsa da, her türlü temas yoluyla da bulaşabilir.
Güneş kaynaklı skuamöz hücreli karsinom en çok dudağın alt kısmında gelişir. Ağzın içinde gelişen ise genellikle alkol, sigara gibi mukozal yapıyı bozan faktörlere bağlıdır.
Cilt Kanseri Öldürür mü ?
Toplumda güneşlenme ve bronzlaşma akımının artması paralel olarak cilt kanseri oranlarının da artmasına sebep olmuştur. Erken teşhis edilmediği takdirde melanom cilt kanserinin %75 oranında ölümle sonuçlandığı görülür. Lenf bezlerine ve organlara yayılma eğiliminde olduğundan dolayı skuamöz hücreli cilt kanseri de ölümle sonuçlanabilir.
Güneşteki UV ışınlarına çok maruz kalmak güneş ışığı kaynaklı skuamöz hücreli cilt kanserini geliştirebilir. Bundan dolayı özellikle 13-14 yaşından küçük olan çocukların güneşe sık sık maruz bırakılmaması şiddetle tavsiye edilir. Ben (nevüs) dokuları da melanom riski taşır. Araştırmalar tüm melanomların 1/3’lük kısmının vücutta mevcut olan benlerden geliştiğini ortaya koymaktadır. Benler doğuştan var olabileceği gibi sonradan da gelişebilir. Vücudunda ben bulunan kişiler muhakkak bu benleri takip altında tutmalı, değişimleri gözlemlemelidir. Ben üzerinde kanama, kaşınma, renk değişikliği, büyüme gibi durumlar gözlendiğinde hiç vakit kaybetmeden hemen doktora başvurulmalıdır.
Cilt Kanseri Vücudun Hangi Kısımlarında Daha Yaygın Görülür?
Cilt kanseri vücudun her bölgesinde görülebilir; ancak tetikleyici etkilere fazlasıyla maruz kalan bölgelerde görülme oranı daha yüksektir. Örneğin güneşten gelen ışınlara (UV, UVA, UVB, UVC ışınları) çokça maruz kalan baş, boyun gibi bölgeler daha büyük risk altındadır. Vücudun diğer bölgeleri de güneşle doğrudan temas halindeyse, o bölgeler de aynı oranda risk altında olacaktır. Kimyasal maddelerle devamlı temas halinde olanların özellikle el ve kol bölgelerinde cilt kanseri oluşumları görülmeye başlar. (Eldivensiz bulaşık ya da çamaşır yıkayan kişilerde risk büyüktür.)
Ağız içerisinde gerçekleşen melanom ya da skuamöz hücreli kanserleşmeler, alkol ve sigara kullanıcılarında yaygın olarak görülür. Çok uzun süreler geçtiği halde özellikle bacak ve ayak bileklerinde gelişen yaralar ya da yanıklar iyileşmiyorsa; bu oluşumların da devamlı takip altında tutulması ve değişimlerin gözlenmesi gerekir. Bu yaralardan melanom ve skuamöz hücreli karsinom gelişmesi ihtimali vardır. Doğuştan ya da sonradan oluşan benler de risk altındadır ve devamlı takip altında tutulmalıdır.
Cilt Kanseri Tedavisi Nasıldır?
Tedaviye başlamadan önce kanserin ne boyutta olduğunu, tümörün büyüklüğünü, derinliğini, çeşidini, bulunduğu yeri ve yayılım alanını belirlemek gerekir. Bu detaylar, gözle muayene yaparak, kanserli dokudan biyopsi alınarak ve batın tomografisi çekilerek belirlenir.(Organlardaki yayılımları tespit etmek amacıyla gövdenin görüntüsü alınır.) Tümör ile ilgili tüm bilgiler alındıktan sonra o bölgeye uygun cerrahi müdahaleye başlanır.
Cilt kanserine dönüşme özelliği olan ben (nevüs) dokuları erken evrede fark edildiğinde bu dokuyu ameliyat ile tamamen çıkarmak en fazla 15 dakikayı alır. Ameliyatın süresi, oluşan kanserin ciddiyeti ile doğru orantılıdır. İlerlemiş ve özellikle lenf bezlerine ve organlara yayılmış olan cilt kanserlerinde birden fazla ameliyat geçirme durumları vardır. Bazal hücreli karsinomda genellikle radyoterapi yeterli gelir ve başarı oranı da oldukça yüksektir. Bunlar dışında duruma göre uygulanan diğer tedavi yöntemleri şunlardır:
- Küretaj yöntemi (Kazıma yöntemidir. Kaşık şeklinde olan bir küret yardımı ile kanserli doku kazınır ve kazınırken kanamanın durması için elektrik akımı sağlanır. Bu şekilde kanserli hücre tamamen ölür ve tedavi edilen bölgede düz yüzeyli beyaz bir iz kalır.)
- Kriyocerrahi (Kar cerrahisi de denir. Küçük tümörlerde uygulanır.Tümörlü bölgeye sıvı nitrojen damlatılır ve tümör dondurulur. Bu süreçte anormal hücreler ölür ve buzların çözülmesi ile bu anormal doku vücuttan tamamen ayrılır.)
- Lokal kemoterapi (Losyon ya da krem şeklinde olan uygulamadır. Yüzeysel cilt kanserlerinde tercih edilir.)
Cilt Kanseri Nasıl Önlenebilir?
Cilt kanseri oluşumunda en büyük etken güneşteki UV ışınlarıdır. Güneşin zararlı etkilerinden korunmak, cilt kanserini büyük oranda önleyecektir. Güneşin cildi kurutup leke oluşturma özelliği vardır. Özellikle sıcak yaz aylarında mümkünse saat 10:00-16:00 arasında dışarıda bulunmamak, yüksek faktörlü güneş kremleri ile vücudu nemlendirmek ve bronzlaşma heveslerinden vazgeçmek çok önemlidir. Su geçirmeyen güneş kremi diye bir şey yoktur. Bundan dolayı denize girip çıktıktan sonra güneş kremini tazelemek gerekir. Güneş kremine rağmen mümkün olduğunca güneşle doğrudan temas kurmaktan sakınılmalıdır.
Güneş vücutta kümülatif etki de yapar. (Kümülatif: Zamanla birikme ve uzun vadede etkisini gösterme) Yani uzun vadede vücutta oksidatif strese bağlı oluşumlar meydana gelir. Oksidatif stres; vücutta serbest radikallerin artması durumudur. Serbest radikaller ise metabolik yan ürünlerdir. Besinlerin enerjiye çevrilmesi sırasında oluşurlar. Bunlar antioksidanlar ile vücuttan uzaklaştırılır ve hücrelere yapışıp zarar vermesi engellenir. Ancak vücuttaki serbest radikal oranı antioksidan oranından fazla gelmeye başlarsa, oksidatif stres meydana gelir. Yakıcı güneş ışığına düzenli aralıklarla maruz kalınması bu durumu doğurmaktadır. Güneş ışığından korunmak ve aynı zamanda antioksidan zengini besinlerle beslenerek birikmiş serbest radikalleri vücuttan uzaklaştırmak (sebze ağırlıklı besinler, zencefil, yeşil çay gibi) cilt kanserini önleyecek önemli 2 adımdır.
Sigara ve alkol tüketiminden vazgeçmek; hem ağız içindeki doğal mukozal yapının hem de genel sağlığın korunmasında etkilidir. Ağız içerisinde melanom ya da skuamöz hücreli karsinom gelişmesi bu şekilde önlenmiş olur.
Cilt Kanseri İçin Hangi Bölüme Başvurulmalıdır?
Vücutta sıra dışı gelişen lezyonlar, benler ya da renk değişimleri gözlendiğinde hastanenin Dermatoloji Bölümüne başvurulmalıdır. Dermatoloji Bölümüne aynı zamanda Cildiye de denilmektedir. Deri ve Zührevi Hastalıkları Uzmanı tarafından bu oluşumlar incelenir ve cilt kanseri tanısı bu uzman doktorlar tarafından konur. Dermatoloji, deri ile ilgili tüm hastalıkları inceleyen bilim dalıdır.
