Böbrek yetmezliği nedir ?
Böbrek yetmezliği nedir ?
Böbrek vücudun en önemli organlarından birisi olarak bilinir. Yetişkin bir insanın her iki böbreği normal şartlara bağlı olarak 10-13 cm genişliğinde, göğüs kafesi kemiğinin altında bulunur. Böbrek kandaki zararlı maddeleri süzerek ayrıştırır. Bu ayrıştırma sırasında vücuda zarar veren tüm maddeler böbrek üstü bezlerinde toplanır. Üre, ürik asit ya da kreatinin gibi vücuda zarar veren tüm maddeleri toplayarak idrar yolları ile dışarı atılmasını sağlar. Bu sayede kan yeteri kadar üre ve ürik aside sahip olur.
Aksi halde kandaki üre ya da ürik asit artar ve böbreklerin işlevini yerine getirememesine sebep olur. Kandaki bu minerallerin artması sonucu oluşan rahatsızlığa böbrek yetmezliği denir. Hastalığa kapılan insanlarda kan içerisindeki fazla mineralleri idrar yolu ile atamadığı için çeşitli hastalıklara sebebiyet verir.
Böbrek yetmezliği çeşitleri
Böbrek yetmezliği hastalığı 4 farklı gruba ayrılır;
- Akut Prerenal: Vücuttaki kan akışının yavaşlaması sonucu böbreklerde oluşan böbrek yetmezliği hastalığıdır. Kan akışı azaldığı için böbrekler görevini yerine getiremez ve kandaki mineralleri süzemez.
- Kronik Prerenal : Akut prerenal ile aynı sebepten ortaya çıkar ancak akut olan iyileştirilebilirken, kronik olan tedavi edilemez ve iyileştirilemez. Kan akış hızı genetik faktörlere bağlı olarak yavaştır ve ilaç tedavileri ile düzeltilemez.
- Akut İç Böbrek Yetmezliği: Böbrek ya da etrafına alınan darbeler sonucu işlevini yitiren böbreklerin yakalandığı “yetmezlik sendromu” olarak bilinir. Dışardan alınan darbeler sonucu ortaya çıkar.
- Kronik İç Böbrek Yetmezliği: Akut iç böbrek yetmezliği ile aynı sebeplere bağlı olarak ortaya çıkar. Dışardan alınan darbeler, yanlış ameliyat ya da kaza sonucu böbrekte meydana gelen kalıcı hasardan ötürü kronik olarak adlandırılır.
Böbrek yetmezliği neden olur ?
Böbrek yetmezliği aşağıdaki durumlara bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- İdrara çıkma alışkanlığının kaybedilmesi,
- Günlük tüketilmesi gereken su miktarının altında su tüketimi ya da hiç su tüketmemek,
- Bilinçsiz ilaç tüketimi,
- Aşırı kilo ve yağlanma,
- Yüksek tansiyon ve Yüksek şeker (Diabet) hastalığı böbrek yetmezliği nedenleri arasında en bilinenleridir.
Böbrek yetmezliği belirtileri
Kandaki minerallerin atılamaması sonucunda işlevini kaybeden böbrekler belirli bir zaman sonucunda vücutta kalıcı hasar bırakmaya başlar. Bu sırada kişinin kendisinde bulunan belirtilere dikkat etmesi ve vakit geçirmeden uzman hekimlere muayeneye gitmesi gerekir. Böbrek yetmezliği hastalığının en bilinen belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- İdrar yapamama. Hastalar, sürekli tuvalet ihtiyaçlarını hissettiklerini ancak idrar yapamadıklarını belirtir.
- Düzensiz uyuma. İstem dışı gerçekleşen düzensiz uyku bozuklukları böbrek yetmezliğinin en belirgin bulgularından birisidir. Vücuttaki elektrolit seviyesinin düşmesine bağlı olarak uyku düzensizliği meydana gelir.
- Genel vücut şişkinliği de böbrek yetmezliği belirtisidir. Özellikle bacaklarda ve ayaklarda ödem oluşmasına sebep olur.
- Sürekli üşüme ve halsizlik durumu da hastalığın belirgin bulgularından birisidir. Bu hastalar genelde sürekli halsiz olduklarını, havaların sıcak olduğu dönemlerde bile üşüdüklerini dile getirirler.
- Bunların haricinde: İştahsızlık, nefes almada güçlük, mide bulantısı ve kusma gibi şikâyetlerde böbrek yetmezliği hastalığını işaret eder.
Böbrek yetmezliği tedavisi
Kronik bir böbrek yetmezliği hastasının iyileşmek için yapması gereken ilk ve en önemli şey; yaşam tarzını değiştirmektir. Aşırı kilolardan kurtulmak, sağlıklı ve düzenli beslenmek, günlük en az 2 litre su tüketmek, sebze yemeği miktarını artırmak ya da benzeri şeyler böbrek yetmezliğinin iyileşmesine olumlu yönde sebep olur.
Genel olarak yüksek tansiyon, yüksek şeker ya da alkol/sigara ve bilinçsiz ilaç tüketiminden dolayı meydana gelen bu hastalığın tedavi edilerek geçmesi için kök nedenlerin ortadan kaldırılması gerekir. Yüksek tansiyon ve Yüksek şeker hastası olan kişilerin kendilerine uygun diyet yapmaları, alkol ya da sigara tüketimini kısmaları, bilinçsiz ilaç tüketmeyi bırakmaları bu hastalığın en faydalı tedavisidir.
Bunların haricinde böbrek yetmezliği için gittiğiniz uzman hekimler size böbrek yetmezliğinin hangi grubunda olduğunuzu söyleyecek ve o gruba uygun ilaç tedavisine başlayacaktır. İlk evrelerinde antibiyotik tedavisi ile düzeltilen ancak hastalık ilerledikten sonra diyalize kadar giden tedavi süreci mevcut. İlerleyen dönemdeki böbrek yetmezliği hastaları yaşam şartlarını değiştirmediği için genellikle diyaliz tedavisine maruz kalırlar. Diyaliz hem fiziksel hem ruhsal olarak kişiye olumsuz etkileri olan tedavi yöntemidir.
Böbrek yetmezliğine bitkisel çözüm
Böbrek yetmezliğini diyaliz ya da çeşitli tıbbi ilaç tedavileri ile ortadan kaldırabilir. Ancak bu sırada hastaların yaşam şartlarında yaptıkları değişiklikler, beslenme düzenleri ve sıvı tüketimleri de oldukça önemlidir. Diyaliz alan ancak su tüketmeyen birisi tedaviden fayda sağlayamaz. Bu nokta da tedavilerin faydasını artırmak için böbrek yetmezliğine iyi gelen bitkiler tercih edilebilir. Hem daha hızlı iyileşme hem de daha sağlıklı bir hayat için ideal yöntemdir. Böbrek yetmezliğine iyi gelen bazı bitkiler:
- Çörek Otu ve Çörek Otu Yağı,
- Maydanoz,
- Limon, portakal, mandalina gibi bol C vitamini içeren meyveler,
- Semizotu,
- Soya ve Soya proteini,
- Mürdüm eriği,
- Bal kabağı ve Bal Kabağı Kabuğu böbrek yetmezliğine iyi gelen bitkiler arasında yer alıyor. Bu bitkilerin yanı sıra kişiler balık tüketimlerini de artırabilirler.
Böbrek yetmezliği nelere sebep olur ?
Böbreklerdeki işlev bozukluğu sonucu kanda bulunan minerallerde bir dengesizlik meydana gelir. Kan tüm vücudu dolaşarak hücrelere ihtiyacı olan mineralleri bırakmakla görevli olduğu için; bu tür durumlarda normal olmayan miktarlarda elektrolit ve mineral bırakır. Böbreklerin sebep olduğu bu olumsuzluktan dolayı böbrek yetmezliği aşağıdaki hastalıklara yol açabilir:
- B12 Anemisi ve Demir Eksikliği,
- Alt ekstremitelerde ödem, varis ve şişlik (Bacaklarda ve ayaklarda),
- İdrar yolu enfeksiyonları,
- Mesane kanseri,
- Karaciğer kanseri,
- Böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonların bozulması sonucu ortaya çıkan cilt hastalıkları,
- Kan kanseri ismi verilen lösemi, (bknz : lösemi nedir )
Gibi hastalıklara, doğrudan sebep olabilir. Ayrıca unutulmamalıdırki böbrek yetmezliği sırasında yapılan diyaliz ve hemodiyaliz tedavisi de bir takım yan etkilere sahiptir. Diyalizin yan etkileri şu şekilde sıralanabilir:
- Düşük tansiyon, (bknz : tansiyon düşüklüğü neden olur )
- Kronik kas ağrıları,
- Karın kasları iltihabı,
- Kronik kalp hastalıkları (Tansiyon, taşikardi vb.),
- Bel ve kasık fıtığı,
- Cilt kanseri, (bknz : cilt kanseri nedir)
- Ve ödem gibi çeşitli sorunlara yol açar. Diyaliz ve hemodiyaliz tedavisinin yan etkileri bunlar ile sınırlı değil ancak en sık karşılaşılan sorunlar bu şekildedir.
Böbrek yetmezliğine hangi bölüm bakar ?
Hastalık geç fark edildiğinde ya da tedavi edilmediği süre boyunca ölümcül hastalıklara ya da sonuçlara yol açabilir. Böylesi bir durum ile karşılaşmamak için böbrek yetmezliği tedavisi olunması şarttır. Böbrek yetmezliği hastalığına Nefroloji bölümü bakar. Ülkemizde çoğu hastanede nefroloji polikliniği bulunmuyor.
Nefroloji olmadığı zaman Böbrek yetmezliği hastalarının Dahiliye ya da İç Hastalıklar polikliniklerine gitmeleri gerekir. Burada uzman hekimlerin yapacağı idrar ve kan tahlili sonuçlarına göre kişilerden ultrason ya da batın MR istenebilir. Tetkiklerin ardından hekim ilaçlı tedavi ya da diyaliz tedavisine başlar. Böbrek yetmezliğinin, aksatılmaması gereken bir hastalık olduğunun bilincinde olmak gerekir.
