Böbrek iltihabı neden olur ?
Böbrek iltihabı nedir ?
Böbreklerimiz vücudumuzun filtreleridir. İki fasülye tanesi şeklindeki bu organ çok karmaşık bir yapıya sahiptir ve vücudun atık yönetim sistemini oluşturur. Her gün yaklaşık 1000 ila 1500 litre kanın geçtiği böbrekler 2 litre kadar fazlalık suyu da işler, boşaltım sistemi aracılığıyla vücudun dışına atar.
Akut böbrek iltihabı veya diğer adıyla nefritis ise vücut için işlevi hayati derecede önemli olan böbreklerin aniden iltihaplanması şeklindeki rahatsızlığa denir. Bu hastalığın birçok sebebi vardır, tedavi edilmezse böbrek yetmezliği gibi tehlikeli rahatsızlıklara kapı aralayabilir. Böbrek iltihabı ve nefritis aynı zamanda Bright hastalığı olarak da bilinir.
Böbrek iltihabı çeşitleri nelerdir?
Böbrek iltihabı birçok farklı şekilde meydana gelebilir. Başlıca böbrek iltihabı türleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Dokular arası iltihaplanma
İnterstisyel, yani dokular arasında oluşan iltihap böbrekteki küçük tüpçüklerin enfekte olmasına yol açar. Bu iltihalanma böbreklerde şişkinliğe sebep olur.
Pyelonefrit
Çoğunlukla bakteriyel enfeksiyon sonucu ortaya çıkan pyelonefrit, bir tür böbrek iltihabı çeşididir. Görülen vakaların çoğunda enfeksiyon mesane torbasından başlar, idrar yoluna kadar çıkar ve sonunda böbreklere ulaşır. İdrar yolu her bir böbrekten mesane torbasına idrarı nakleden iki tüpçüğe denir.
Glomerülonefrit
Bu tipteki akut böbrek iltihabı vakalarında glomerüller iltihaplanır. Glomerül, her bir böbrekteki milyonlarca küçük kılcal damara verilen isimdir. Filtreleme birimi olarak iş gören bu kılcal damarlar, kanı vücut içinde taşıma görevini de üstlenir. Hasar gören ve iltihaplanan glomerüller kanı filtreleyemez hale gelir, bu da glomerülonefrit hastalığını netice verir.
Böbrek iltihabı neden olur ?
Akut nefrit veya böbrek iltihabı rahatsızlığının her türü, farklı etkenlerden ötürü meydana gelir.
Dokular arası iltihaplanma
Bu tipteki böbrek iltihabı rahatsızlıkları sıklıkla bir ilaç veya antibiyotiğe karşı vücudun alerjik tepki vermesi sonucu ortaya çıkar. Başka bir hastalık şikayetiyle başvurduğunuz doktorun alerjinizi fark etmeden yazdığı bir ilaç, vücudun bu ilacı zararlı kabul edip ani tepki vermesine neden olabilir. Bedenin kendi kendine saldırması sonucu böbrekteki dokular arası iltihaplanma meydana gelebilir.
Kandaki potasyum seviyesinin düşük olması da bu iltihaplanmanın bir diğer sebebidir. Bilindiği üzere potasyum kalp atışı ve metabolizma olmak üzere bedenin birçok fonksiyonunu düzenlemeye yardımcı olur.
Son olarak uzun süre boyunca ilaç tedavisi almak, böbreklerdeki dokulara zarar verebileceği için dokular arası iltihaplanmaya yol açabilir.
Pyelonefrit
Pyelonefrit vakalarının çoğunun arkasında yatan sebep, E.coli isimli bakterinin yol açtığı enfeksiyondur. Bu bakteri çoğunlukla büyük bağırsakta yer alır ve büyük abdest şeklinde vücuttan dışarı atılır. Bakterinin idrar yolu aracılığıyla mesaneye ve böbreklere ulaşması pyelonefrit adı verilen bu iltihaplanmaya yol açar.
Bakteriyel enfeksiyon pyelonefritin en büyük sebeplerinden birisi olsa da, muhtemel diğer sebepler arasında aşağıdakiler de yer alır:
- Sistoskopi veya başka bir alet yardımıyla idrar yolunda yapılan muayeneler
- Mesane, böbrek veya idrar yolunda yapılan cerrahi müdaheleler
- Böbrek taşı oluşumu
Glomerülonefrit
Bu tür böbrek iltihabının nedeni halen daha bilinmiyor. Ancak aşağıdaki gibi bazı durumların iltihaplanmaya davet çıkardığı tahmin ediliyor:
- Bağışıklık sistemi kaynaklı hastalıklar
- Kanser geçmişi
- Vücuttaki apse birikintisinin patlayıp kan aracılığıyla böbreklere ulaşması
Kimler böbrek iltihabı riskini taşır ?
Bazı insanlarda böbrek iltihabı hastalığına yakalanma riski çok yüksektir. Hastalığın risk faktörleri şöyle listelenebilir:
- Aile geçmişinde böbrek hastalığı veya iltihabı rahatsızlığı
- Lupus gibi bağışıklık sistemi hastalığının olması
- Çok fazla antibiyotik veya ağrı kesici ilaç kullanmak
- İdrar yolu ameliyatı geçirmek
Böbrek iltihabı belirtisi
Peki, böbrek iltihabı nelere yol açar?
Yakalandığınız hastalığın çeşidine göre böbrek iltihabı belirtisi de değişiklik gösterebilir.
Ancak akut böbrek iltihabı veya nefritis hastalığının ortak belirtileri şu şekildedir:
- Pelvis (Alt karın) bölgesinde ağrı
- İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi
- Çok sık idrara çıkma
- Bulanık idrar yapma
- İdrarda kan veya irin
- Karın veya böbrek bölgesinde ağrı
- Vücudun şişmesi. Özellikle yüz, bacaklar ve ayak bölgesinde şişkinlik
- Kusma, yüksek ateş ve yüksek tansiyon
Böbrek iltihabına hangi bölüm bakar ?
Böbrek iltihabı başta olmak üzere böbrekle alakalı akla gelebilecek tüm rahatsızlıklara hastanelerin Nefroloji bölümleri bakar. “Böbrek iltihabına hangi doktor bakar?” diye soracak olursanız da “Nefrologlar bakar” cevabını verebiliriz.
Böbrek iltihabı teşhisi nasıl konulur ?
Doktorunuz böbrek iltihabını teşhis edebilmek için fiziksel muayene yapacak, tıbbi geçmişinizi inceleyecek ve risk taşıyıp taşımadığınıza karar verecektir. Laboratuvar testleri enfeksiyonun varlığını kesinleştirmeyi sağlar. Bu testlerin başında da idrardaki kan, bakteri ve akyuvar varlığının analiz edildiği ürinaliz gelir. İdrarda bunların görülmesi, enfeksiyona işaret eder.
Eğer tüm bunlar işe yaramazsa, doktorunuz kan testi de talep edebilir. Kan üre nitrojeni ve kreatinin isimli iki madde kanınızda varsa, bu böbrek iltihabına işaret eder. Normalde bu maddeler böbrek tarafından filtrelenir ve hiçbir zaman kana karışmaması gerekir. Kanda çıkmaları böbreğin işlevini yerine getiremediğine işaret ettiği için böbrek iltihabı teşhisinde kan testi önemli rol üstlenir.
CT taraması ve böbrek ultrasonu yardımıyla da böbreklerde herhangi bir iltihabın olup olmadığıyla birlikte varsa idrar yolundaki tıkanıklıklar görüntülenir. Ancak böbrek iltihabının en kesin teşhis yöntemlerinden biri böbrek biyopsisidir. Bu yöntemde böbrek üzerindeki dokular küçük bir kesi yardımıyla alınır ve test edilir.
Böbrek iltihabı tedavi
Dokular arası iltihaplanma ve glomerülonefrit tipi böbrek iltihaplarında yapılması gereken iltihaplanmaya yol açan ana etkeni bulmak ve bunları tedavi etmektir. Örneğin hastanın kullandığı bir ilaç iltihaba sebebiyet veriyorsa, alternatif bir ilaç tercih edilebilir veya mümkünse tedavi askıya alınır.
Bunun dışında “Böbrek iltihabı nasıl geçer?” sorusuna cevap olarak böbrek iltihabı tedavisinde kullanılabilecek yöntemler şöyle sıralanır:
İlaç tedavisi
Böbrek iltihabı tedavisinde başvurulan en yaygın yöntemlerin başında ilaç tedavisi gelir. Eğer enfeksiyon çok ciddi bir aşamaya gelmişse intravenöz, yani damar yoluyla alınan antibiyotikler hastane ortamında hastaya verilir. Bu yolla alınan antibiyotikler, ağız yoluyla alınan hap şeklindeki antibiyotiklerden daha hızlı etki gösterir. Pyelonefrit gibi enfeksiyonlar çok ağrı verici olabileceği için doktorlar iyileşme sürecini hızlandırmak için ağrı kesici ilmaç reçete edebilir.
Eğer böbreklerdeki iltihaplanma ileri aşamaya gelmişse hastaya kortikosteroid ilaç tedavisi önerilebilir.
Takviyeler
Eğer böbrekleriniz iyi çalışmıyorsa ve fonksiyonlarını tam manasıyla yerine getiremiyorsa, bedeninizdeki elektrolitlerin dengesi de bozulabilir. Potasyum, sodyum ve magnezyum gibi elektrolitler vücuttaki kimyasal tepkimelerin meydana gelmesinden sorumludur.
Eğer elektrolit seviyesi çok yükselirse doktorunuz damar yoluyla alınan çeşitli sıvılar aracılığıyla böbreklerin ekstra elektrolitleri idrar yoluyla atmasını sağlar. Ancak bedendeki elektrolit seviyesi düşükse, bazı takviyeleri kullanma zorunluluğu doğacaktır. Potasyum veya fosfor hapları bu takviyelerin başında gelir. Ancak bu takviyelerin sadece ve sadece doktor tavsiyesi ve onayıyla birlikte kullanılması gerektiğini unutmamak gerekir.
Diyaliz
Eğer böbrek geçirilen enfeksiyon sonucu işlevini tam manasıyla yerine getiremez hale geldiyse, diyaliz makinesine bağlanılması gerekir. Diyaliz makineleri yapay böbrek gibi çalışır ve böbreğin görevlerini üstlenir. Geçici bir süreliğine de olsa diyalize bağlanmak hasta için zorunlu olabilir. Ancak böbreklerdeki hasar kalıcı hale gelmişse, hasta ömrünün geri kalanını diyalize girerek geçirmek zorunda kalır.
Evde istirahat
Böbrek iltihabı hastaları bol bol istirahat etmeli, bedenlerine tekrar enerji kazanıp iyileşmesi için zaman tanımalıdırlar. Bunun yolu da doktorların da tavsiye edeceği üzere evde dinlenmekten geçer. Bu esnada böbreğin filtreleme işlevini geri kazanabilmesi ve dehidrasyonu (sıvı kaybı) önleyebilmek için bol bol sıvı tüketmekte fayda olacaktır.
Eğer iltihaplanma böbreğin işlevini olumsuz etkiliyorsa, doktorlar hastalara potasyum gibi belli elektrolitlerin düşük tutulduğu özel diyetler hazırlayabilir. Çünkü çoğu sebze ve meyvede potasyum miktarı yüksektir. Potasyum alımını kısıtlamak için hastaların bazı gıdaları tüketmekten kaçınmaları da istenebilir.
Bu arada doktorlar yüksek sodyum değerine sahip bazı besinleri tüketmeyi de yasaklayabilir. Eğer kanınızda çok fazla sodyum varsa, böbrekleriniz suyu tutacak ve idrara çevirmeyecektir. Bu da kan basıncının, yani tansiyonun yükselmesiyle sonuçlanır.
Beslenme diyetindeki sodyum miktarını azaltmak için aşağıdaki tavsiyeler izlenebilir:
- Önceden paketlenmiş gıdaların aksine taze sebze ve et tüketin. Paketlenmiş besinlerde yüksek miktarda sodyum bulunabilir.
- Mümkün mertebe “Düşük sodyumlu” veya “Sodyumsuz” gıdalar tüketmeye özen gösterin.
- Dışarıda yemek yediğinizde siparişinizin “Az tuzlu” olmasını talep edin.
- Tuz ve sodyum içerikli çeşnilerin yerine alternatif baharatları tercih edin.
Böbrek iltihabı tehlikeli midir ?
Akut böbrek iltihabının yukarıda listelenen üç farklı çeşidi de erken tedavi yöntemiyle etkisini önemli ölçüde yitirebilir. Ancak hasta böbrek iltihabı tedavisi olmazsa durumu daha da kötüleşir ve böbrek yetmezliğiyle sonuçlanabilir. Böbrek yetmezliği bir veya her iki böbreğin de kalıcı veya geçici bir süreliğine görevini yerine getiremiyor oluşuna denir. Eğer bu durum meydana gelirse ömür boyu kalıcı olarak diyaliz makinesine bağlı yaşanabilir. Bu sebeple böbrek iltihabından şüphelenen kişilerin bir an evvel hastanelere başvurmaları tavsiye edilir.
Böbrek iltihabı öldürür mü ?
Öldürmez, ancak süründürür diyebiliriz. Böbrek yetmezliğine yol açabileceği için hastanın ömrünün geri kalanını diyaliz makinesine bağlı sürdürebilme ihtimali söz konusudur.
Böbrek iltihabı kaç günde geçer ?
Hastalığın altında yatan sebebe ve böbrek iltihabının çeşidine göre bu sorunun cevabı değişiklik gösterir. Bu sebeple “Böbrek iltihabı kaç günde iyileşir?” şeklindeki soruya kesin bir cevap vermek yanlış olacaktır. Yine de erken teşhis ve tedavi yöntemleri uygulandıktan sonra, şiddetli olmayan bir iltihabın 2-3 aylık süre zarfında tedavisinin mümkün olduğu söylenebilir.
