Ağız Kanseri nedir?

Ağız kanserinde belirtileri nelerdir?

Ağız kanserinin belirti ve bulguları şunları içerebilir:

• İyileşmeyen dudak veya ağız yarası
• Ağız içinde beyaz veya kırmızımsı çizgilenme
• Dişlerde sağlamlık kaybı
• Ağız içinde bir büyüme veya yumru
• Ağızda ağrı
• Kulak ağrısı
• Zor veya ağrılı yutkunma

Ağız kanseri türleri nelerdir?

• Dudaklar
• Diş etleri
• Dil
• Yanakların iç yüzleri
• Damak
• Ağız tabanı (dil altı)

Ağız içinde oluşan kanserler bazen oral kanser veya oral kavite kanseri olarak da adlandırılır.

Ağız kanseri, baş ve boyun kanserleri olarak adlandırılan çeşitli kanser türlerinden biridir. Ağız kanseri ve diğer baş boyun kanserleri sıklıkla benzer şekilde tedavi edilir.

Ağız kanseri sebepleri nelerdir?

Ağız kanseri, dudaktaki veya ağızdaki hücrelerin DNA’larında değişiklikler gelişmesi (mutasyon) ile meydana gelir. Bir hücrenin DNA’sı, hücreye ne yapacağını söyleyen bilgileri içerir. Mutasyon hücrelere, sağlıklı hücrelerin ölmesi gereken zamanda büyümeye ve bölünmeye devam etmesi gerektiğini söyler. Biriken normal olmayan kanser hücreleri bir tümör şeklini alabilir. Zamanla ağız içine ve baş boyun bölgesindeki diğer alanlara veya vücudun başka kısımlarına yayılabilirler.

Ağız kanseri genellikle dudakların ve ağzın içini kaplayan yassı ve ince hücrelerde (skuamoz hücre) başlar. Oral kanserlerin çoğu skuamoz hücreli karsinomlardır.

Skuamoz hücrelerde ağız kanserine sebep olan mutasyonların hangi sebeple olduğu net değildir. Ancak doktorlar ağız kanseri riskini artırabilecek faktörleri belirlemişlerdir.

Ağız kanseri risk faktörleri nedir?

Ağız kanseri riskinizi artırabilecek faktörler:

• Sigara, puro, nargile, çiğneme tütün dahil herhangi bir tütün kullanımı
• Yüksek alkol alımı
• Dudakların güneş ışığına aşırı maruziyeti
• Cinsel yolla bulaşan HPV (human papillomavirus) virüsü
• Zayıflamış bağışıklık sistemi

Ağız kanseri korunma yolları nelerdir?

Ağız kanserinden korunmak için kanıtlanmış bir yol yoktur. Ancak şu maddeleri uygulayarak ağız kanseri riskinizi azaltabilirsiniz:

• Tütün kullanmayı bırakın veya kullanmaya hiç başlamayın. Eğer tütün kullanıyorsanız, bırakın. Eğer kullanmıyorsanız, başlamayın. Tütün kullanımı sigara içmek veya çiğnemek şeklinde olması fark etmeksizin ağzınızdaki hücreleri kansere sebep olan tehlikeli kimyasallara maruz bırakır.
• Alkol kullanıyorsanız ölçülü olun. Uzun süreli aşırı alkol kullanımı ağız içindeki hücreleri irrite edebilir ve onları ağız kanserine yatkın hale getirir. Eğer alkol kullanmayı tercih ediyorsanız bunu ölçülü şekilde yapın. Sağlıklı yetişkinler için bu miktar her yaştan kadınlar ve 65 yaş üzeri erkekler için günde bir ve 65 yaşın altındaki erkekler için günde 2 içeceği aşmamak anlamına gelir.
• Dudaklarınızı aşırı güneş ışını maruziyetinden koruyun. Dudaklarınızın üzerindeki deriyi mümkün olduğunca gölgede kalarak güneşten koruyun. Ağız dahil olmak üzere tüm yüzünüzü gölgeleyen geniş kenarlı bir şapka kullanın. Güneşten korunma rutininizin bir parçası olarak güneş koruyucu bir dudak ürünü uygulayın.
• Düzenli olarak diş hekimine görünün. Rutin diş muayenesinin bir parçası olarak, diş hekiminizden kanser öncesi değişiklikler ve ağız kanseri belirtisi olabilecek durumlar açısından tüm ağzınızı ve anormal alanları denetlemesini isteyin.

Ağız kanserinde tanı

Ağız kanseri tanısı için kullanılan test ve yöntemler şunları içerir:

• Fizik muayene. Doktorunuz veya diş hekiminiz yaralar veya beyaz çizgilenmeler (oral lökoplaki) gibi irrite alanların anormalliklerini araştırmak üzere dudaklarınızı ve ağzınızı inceleyecektir.
• Test amaçlı doku alınması (biyopsi). Eğer şüpheli bir alan bulunduysa doktorunuz veya diş hekiminiz, laboratuvar testleri için biyopsi olarak adlandırılan bir yöntem ile hücrelerden örnek alabilir. Doktor dokudan örnek çıkarmak amacı ile kesici bir alet kullanabilir veya örnek almak amacıyla iğne kullanabilir. Laboratuvarda hücreler, kanser veya gelecekte kanser oluşturma riskini gösteren kanser öncülü değişiklikler açısından incelenir.

Ağız kanseri evresine karar verme

Ağız kanseri teşhis edildiğinde doktorunuz kanserin evresini belirlemeye çalışır.  Ağız kanseri evreleme testleri şunları içerebilir:

• Boğazınızı kontrol etmek üzere küçük bir kamera kullanmak. Endoskopi olarak adlandırılan yöntem esnasında doktor, ağızdan yayılan kansere dair bir iz aramak üzere boğazınızdan aşağı ışıklandırılmış, küçük, esnek bir kamera ilerletir.
• Görüntüleme yöntemleri. Çeşitli görüntüleme yöntemleri kanserin ağız harici dokulara yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardım edebilir. Görüntüleme yöntemleri X-Ray, BT, MR ve pozitron emisyon tomografisi (PET) görüntülemeyi içerir. Her hasta her yönteme ihtiyaç duymaz. Doktorunuz sizin durumunuza bağlı olarak hangi testlerin size uygun olduğuna karar verecektir.

Ağız kanseri evreleri I’den IV’e kadar Romen rakamları kullanılarak belirlenir. Evre1 gibi erken evreler bir bölgeye sınırlı küçük bir kanseri belirtir. Evre4 gibi ileri evreler, daha geniş bir kanser veya baş boyunda ya da vücudun diğer kısımlarında yayılımı olan kanserleri belirtir. Kanserin evresi, doktorun tedavi seçeneklerine karar vermesine yardımcı olur.

Ağız kanserinde tedavi

Ağız kanserinde tedavi kanserin yerleşimi ve evresine, genel sağlığınıza ve kişisel tercihlerinize göre değişiklik gösterir. Yalnız bir tip tedavi alabileceğiniz gibi kombine kanser tedavisi de alabilirsiniz. Tedavi seçenekleri cerrahi, radyoterapi ve kemoterapidir. Sizin seçenekleriniz hakkında doktorunuz ile konuşun.

Ağız kanserinde cerrahi

Ağız kanseri cerrahisi şunları içerebilir:

• Tümörün çıkarılması amaçlı cerrahi. Cerrah tümörü ve beraberinde kanser hücrelerinin tamamının ortadan kaldırıldığından emin olmak amacı ile tümörü çevreleyen sağlıklı doku sınırını çıkarabilir. Daha küçük kanserler minör cerrahi ile çıkarılabilir. Daha büyük tümörler daha kapsamlı yöntemler gerektirebilir. Örneğin, büyük bir tümörün çıkarılması çene kemiğinin bir kısmının ve dilin bir parçasının da çıkarılmasını içerebilir.
• Boyunda yayılımı olan kanseri çıkarmak amaçlı cerrahi. Eğer kanser hücreleri boynunuzdaki lenf düğümlerine yayıldıysa veya kanserinizin boyutu ve derinliğine bağlı olarak riski yüksek görülüyorsa cerrah boynunuzdaki lenf düğümleri ve ilişkili dokuları çıkarma yöntemini (boyun diseksiyonu) önerebilir. Boyun diseksiyonu lenf düğümlerine yayılabilecek tüm kanser hücrelerinin çıkarılmasıdır. Ayrıca cerrahi sonrası ek tedaviye ihtiyacınız olup olmadığına karar vermek için yararlıdır.
• Yeniden ağız yapılandırılması (rekonstrüktif) amaçlı cerrahi. Kanserin alınması operasyonundan sonra cerrah, konuşma ve yeme yeteneklerinizi yeniden kazanmanız için ağız yapısını yenileyecek rekonstrüktif cerrahi önerebilir. Cerrah bu işlem için vücudun diğer kısımlarından deri, kas veya kemik graftları nakil edebilir. Ayrıca doğal dişleriniz yerine dental implantlar kullanılabilir.

Cerrahide kanama ve enfeksiyon riski vardır. Ağız kanseri cerrahisi sıklıkla dış görünüşünüzü de  konuşma, yeme ve yutma yetenekleriniz ile birlikte etkiler.

Yeme, içme ve ilaç alma için bir tüpe ihtiyaç duyabilirsiniz. Kısa dönem kullanımda tüp burnunuzdan mideye ilerletilebilir. Uzun dönemde tüp deriden mideye ilerletilebilir.

Doktorunuz sizi bu değişiklikler ile başa çıkmanıza yardımcı olacak uzmanlara yönlendirebilir.

Ağız kanserinde radyoterapi

Radyoterapi kanser hücrelerini öldürmek için X-Ray ve protonlar gibi yüksek enerjili ışınları kullanır. Radyoterapi çoğunlukla vücudunuzun dışındaki bir makineden sağlanır (eksternal ışın radyasyonu), ayrıca kanserin yakınına konumlandırılan radyoaktif tohumlardan da gelebilir (brakiterapi).

Radyoterapi sıklıkla cerrahi sonrası uygulanır. Ancak bazen, eğer erken evre ağız kanseriniz varsa tek başına da kullanılabilir. Diğer durumlarda radyoterapi, kemoterapi ile kombine verilebilir. Bu kombinasyon radyoterapinin etkisini artırır ancak aynı zamanda yaşayacağınız yan etkileri de artırır. İleri evre ağız kanseri vakalarında radyoterapi, ağrı gibi kanser kaynaklı belirti ve bulguları rahatlatmaya yardımcı olabilir.

Radyoterapinin yan etkileri ağız kuruluğu, dişlerde çürük ve çene kemiği hasarını içerebilir.

Doktorunuz dişlerinizin mümkün olduğunca sağlıklı olduğundan emin olmak amacı ile radyoterapi öncesi diş hekimine görünmenizi önerebilir. Herhangi bir sağlıksız diş, tedavi veya çıkarılma gerektirebilir. Ayrıca diş hekimi, komplikasyon riskini azaltmak amacı ile radyoterapi esnası ve sonrası için en iyi diş bakımını anlamanız konusunda yardımcı olabilir.

Ağız kanserinde kemoterapi

Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek amacıyla kimyasalları kullanan bir tedavidir. Kemoterapi ilaçları tek başına, diğer kemoterapi ilaçları ile kombine veya diğer kanser tedavileri ile kombine halde verilebilir. Kemoterapi radyoterapinin etkisini artırabilir, bu sebeple sıklıkla kombine verilirler.

Kemoterapinin yan etkileri hangi ilaçları aldığınıza bağlı olarak değişiklik gösterir. Genel yan etkiler bulantı, kusma ve saç kaybıdır. Doktorunuza aldığınız kemoterapi ilacında hangi yan etkilerin olası olduğunu danışın.

Ağız kanserinde hedeflenmiş ilaç tedavisi

Hedeflenmiş ilaçlar kanser hücrelerinin büyümelerini besleyen belli yönleri değiştirerek ağız kanserini tedavi ederler. Hedeflenmiş ilaçlar tek başına kullanılabileceği gibi kemoterapi veya radyoterapi ile kombine de kullanılabilir.

Cetuximab (Erbitux) belli durumlarda ağız kanseri tedavisinde kullanılan hedeflenmiş bir ilaçtır. Cetuximab sağlıklı hücrelerin birçoğunda bulunan ancak kanser hücrelerinin belli tiplerinde daha yaygın olan bir proteinin çalışmasını durdurur. Yan etkileri deri döküntüsü, kaşıntı, baş ağrısı, diyare ve enfeksiyonlardır.

Diğer hedeflenmiş ilaçlar standart tedaviler çalışmadığında bir seçenek olabilir.

Ağız kanseri immünoterapi

İmmünoterapi kanserle savaşmak için bağışıklık sistemini kullanır. Vücudunuzun hastalıklar ile mücadele eden bağışıklık sistemi kanser hücrelerine saldırmayabilir çünkü kanser hücreleri bağışıklık sistemi hücrelerini körelten proteinler üretir. İmmünoterapi bu sürece karşı müdahale ederek çalışır.

İmmünoterapi tedavileri genellikle standart tedavilere yanıt vermeyen ileri evre ağız kanserleri içindir.